Magazyn63101

317

POCZTA, TELEGRAF I TELEFON W POLSCE

swej obsługi w stałem pogotowiu na całym terenie państwa. Celem lepszego wykorzystania istniejących, a niezbędnych urządzeń i personelu, przedsiębiorstwo podejmuje się wykonywania poza czynnościami zastrzeżo-nemi monopolowi (które stanowią podstawę dochodów, ale nie wystarczają na pokrycie wszystkich wydatków) — także innych usług dających możność zwiększenia obrotów bez konieczności rozbudowywania aparatu wykonawczego. Dlatego stawki taryfy poczty, telegrafu i telefonu nie odpowiadają kosztom własnym poszczególnych usług. Listy i kartki pocztowe, jako objęte wyłącznością, są w wysokim stopniu dochodowe, czasopisma ze względu na ich znaczenie kulturalne przewożone są poniżej kosztów, niektóre usługi, jak np. druki, ulgowe paczki żywnościowe, ulgowe telegramy, rozmowy telefoniczne w godzinach słabego ruchu zapobiegają t. zw. przestojom i przyczyniają się do bardziej równomiernego zatrudnienia aparatu przedsiębiorstwa. Opłaty za czynności obrotu pieniężnego są bardzo niskie (np. przekazanie kwoty 20 zł kosztuje 25 gr — tyle, co list, za inkaso zleceń pocztowych nie pobiera się żadnej opłaty manipulacyjnej), co tłumaczy się dążeniem do zdobycia środków obrotowych niezbędnych dla pracy przedsiębiorstwa. Opłaty telefoniczne są wygórowane ze względu na niewystarczającą wydolność istniejących urządzeń telekomunikacyjnych, których szybka rozbudowa wymagałaby olbrzymich kapitałów.

5. Finanse. Polska Poczta, Telegraf i Telefon jest jednem z najbardziej dochodowych przedsiębiorstw państwowych. Wpłaty do Skarbu wynosiły od roku budżetowego 1928/29 kolejno w mil. zł: 19; 26,9; 11,2; 42,4; 23.Ó; 11,5; 15,5; 22; 23,8; 24,7; 28. Ponadto Polska Poczta, Telegraf i Telefon wykonywa na rzecz organów państwowych szereg czynności bezpłatnych i niepełno-płatnych.

Dochody budżetowe Polskiej Poczty, Telegrafu i Telefonu osiągnęły w roku budżetowym 1938/39 kwotę 227,6 mil. zł, wpływy z opłat pocztowych stanowiły 60%, z opłat telefonicznych 26%, telegraficznych i radiotelegraficznych 4°/o, z innych źródeł 10%. Rozchod} w tymże roku — 199,5 mil. zł — w tern wydatki osobowe 60%, koszty utrzymania ruchu 12%, inwestycje 19% i inne wydatki 9%.

Od roku budżetowego 1937/38 Polska Poczta, Telegraf i Telefon sporządza bilanse. Oto ważniejsze pozycje bilansowe według stanu na dzień 1. IV. 1938 (w miljo-nach zł): Suma bilansowa 442,8. Aktywa: 1) majątek stały 316,2 (w tern: nierucho-! mości 110,3, linje i urządzenia telekomunikacyjne 174, inwentarz i środki przewozowe 31,9);    2) majątek płynny 126,6

(w tern: środki płatnicze i papiery wartościowe 24,5, akcje i udziały w innych przedsiębiorstwach 22,7, materjały 11,4, dłużnicy 68). Pasywa: 1) kapitał Skarbu Państwa 109,4 (łącznie z funduszem amortyzacji nieruchomości — 0,8 — stanowi on odpowiednik wartości bilansowej majątku nieruchomego będącego własnością Skarbu Państwa, a oddanego przedsiębiorstwu w zarząd powierniczy i użytkowanie); 2) kapitał Polskiej Poczty, Telegrafu i Telefonu 233,3 (wraz z funduszem amortyzacyjnym — 5,5 —, funduszem zapasowym — 3.2 — i funduszem zaliczek na uposażenie — 6,3 — stanowi odpowiednik wartości bilansowej majątku ruchomego będącego własnością Polskiej Poczty, Telegrafu i Telefonu); 3) zobowiązania 84,3 (w tern: długoterminowe 11,1, inne, wynikające z działalności eksploatacyjnej — 73.2).

W ogólnej masie majątkowej majątek stały wynosi 71,4%. Inwestycyjny charakter posiada poniekąd pozycja akcyj i udziałów poczty w innych przedsiębiorstwach. Ogólna wartość majątku zainwestowanego przekracza zatem 75%. Po stronie kapitałowej charakterystyczny jest niski poziom zobowiązań długoterminowych (2,5%). Kapitały własne wynoszą 81%, a więc przewyższają wartość majątku stałego.

W rachunku strat i zysków za rok budżetowy 1937/38 mamy po stronie wpływów 208 mil zł, po stronie rozchodów 152,9 mil. zł, nadwyżka eksploatacyjna wynosiła 55 mil. zł, zaś współczynnik eksploatacji 74%. Na poczet nadwyżki eksploatacyjnej Polska Poczta, Telegraf i Telefon wpłaciła do Skarbu 24,7 mil. zł. Pozostała suma (30,4 mil. zł) zwiększyła kapitały przedsiębiorstwa i została ulokowana w inwestycjach, a częściowo w majątku płynnym. Wartość bilansowa majątku brutto wzrosła w 1937/38 o 63,3 mil. zł. Tak znaczny wzrost tłumaczy się zwiększeniem zarówno wierzytelności jak i zobowiązań krótkoterminowych Polskiej Poczty, Telegrafu i Telefonu.