1999020702

50 STANISŁAW KOŃCZAK (50)

gdzie: R = suma opadów, e = parowanie, a = przekrój cieśnin, c = stała = 22,1, P₀ = ciśnienie początkowe nad obu morzami i P = ciśnienie nad morzem Północnym, powodujące przelew. Na tej podstawie wnioskuje on, że wpływ ciśnienia jest kilkakrotnie większy od wpływu wiatru.

Pod wpływem przypływu z oceanu, wpędzającego wodę do Skager-raku, podnosi się poziom wody, zwiększa się objętość przelewającej się wody słonej. Zostaje wtedy podniesiony i poziom wody powierzchniowej po kolei w poszczególnych basenach Bałtyku. Odwrotnie, wypływ z morza Bełtów do morza Północnego odciąga przede wszystkim wodę powierzchniową, zaś prąd denny wtenczas słabnie. Mamy więc do czynienia jakby z mechanizmem zaworowym jednokierunkowym dla powierzchni i dla dna. Woda słodka może tylko wypływać z Bałtyku, a woda słona może tylko wlewać się do tego morza. Role zaworów⁷ spełniają Bełty z Sundem.

11. BILANS WODNY.

Kwestia liczbowego ujęcia gospodarki wodnej Bałtyku oddawna interesowała hydrografów⁷, tym bardziej, że wiąże się z tym stwierdzona już dość dawno elewacja Skandynawii.

Wiemy dziś, że dzięki wypiętrzaniu podłoża, Bałtyk musi coraz więcej wody oddawać oceanowi. O stwierdzeniu tego ilościowo nie możemy jeszcze chwilow⁷o marzyć. Możemy tylko z grubsza obliczyć bilans wodny Bałtyku.

Wyznawana dziś teoria głosi, że wahania poziomu Bałtyku stanowią cały kompleks zjawisk, w którym gra rolę i klimat i elewacja; wodostan jest funkcją bilansu wodnego Bałtyku. Dlatego zbadanie bilansu jest rzeczą pierwszorzędną i sprawie tej poświęca się wiele uwagi.

Ustalić bilans wodny Bałtyku próbowali: K r ii m m e 1, K e 11 e r. Spethman, Witting, Rundo i Sokołowski.

Jak w^riadomo bilans ten wygląda tak:

A + N = V ± Q

gdzie A = dopływ słodkowodny,

N = opad nad Bałtykiem,

V = parowanie,

Q = wymiana wody z oceanem.

Kriimmel, przyjmując sumę opadów = 000 mm, spółczynnik odpływu rzek = 0,33, opad na Bałtyku = 550 mm, a parowanie jedną trzecią tegoż, otrzymał po stronie przychodów 490 km³ na rok.

Keller podaje przychód słodkowodny w granicach 400—500 km*'rok.