1999020828

<23) KLIMATOLOGIA ORSZAKU HALTYCKIRGO 85

Tak samo różniczkuje się wielkość zachmurzenia nad samym morzem i wybrzeżami oraz nad lądem: zwykle nad wyspami i nad obszarem wodnym Bałtyku amplituda w wielkości zachmurzenia latem i zimą jest większa. Zimą jest zachmurzenie stosunkowo większe, latem zwykle mniejsze.

Na wybrzeżach Bałtyku południowego minimum zachmurzenia wypada w kwietniu i maju, drugie zaś minimum jesienią, zwykle w wrześniu. Taki rozkład mamy, zdaje się, do zawdzięczenia temu, że na normalny rozkład z maximum w grudniu a minimum letnim nakłada się inny przebieg, związany ze zjawiskiem tzw. monsunu letniego północno-europejskiego, który przynosi wilgotne powietrze morskie na rozgrzany kontynent i powoduje duże zachmurzenie w lipcu i sierpniu. W rezultacie zostają się dwa okresy z mniejszym zachmurzeniem — w kwietniu—maju oraz we wrześniu.

Podczas gdy na Atlantyku obserwujemy bardzo małe wahania w rocznym przebiegu wielkości zachmurzenia, to na Bałtyku wahania te są dość duże. Wspomniana cyrkulacja letnia monsunowa, powodująca na południu Bałtyku wzrost zachmurzenia, daje na obszarze Bałtyku środkowego i północnego inny efekt; — zanim związane z nią prądy zachodnie dostaną się nad Bałtyk, muszą przekroczyć góry Skandynawskie, przy czym tracą dużo wilgoci; powietrze osusza się (zjawisko podobne do wiatru halnego); suchość powietrza i zanik chmur objawia się po stronie odwietrznej gór, czyli właśnie na obszarze bałtyckim.

Przebieg roczny zachmurzenia jest następujący: w styczniu najmniejsze zachmurzenie notujemy nad Norwegią południowy oraz nad północną Szwecją i Botnikiem, gdzie wdedy leżą wyziębione masy powietrza antycyklonalnego. W lipcu zachmurzenie jest najmniejsze nad samym Bałtykiem. W sumie rocznej jednak wybrzeża i Bałtyk właściwy mają więcej zachmurzenia niż wnętrza lądów', np. na wybrzeżu Szwecji jest w ciągu roku 80 dni pogodnych i 200 dni pochmurnych, w' głębi lądu jest w ciągu roku 50 dni pogodnych i 150 dni pochmurnych.

Najbardziej pochmurne — 80% są miesiące listopad i grudzień, w styczniu zachmurzenie maleje; najpogodniejszymi są miesiące maj i czerwiec.

Wybrzeża mają zwykle największe zachmurzenie rano, mniejsze w południe, na lądzie zaś jest odwrotnie, zgodnie z prawami cyrkulacji pionowej w dolnych warstwach atmosfery.