2091575820

24

TADEUSZ KOWALSKI

pewien sposób widzenia i przedstawiania rzeczywistości. Fotografia stała się swego rodzaju platformą dla rozwoju kina niemego (rok 1895 - prace Augusta i Ludwika Lumierre, poprzedzone wcześniejszymi realizacjami E.J. Marey’a - „Bieg psa” i „Spadający kot”), ponieważ ludzie byli oswojeni z fotografią, ulicznymi występami i wodewilami. Możliwość płynnej rejestracji obrazów stanowiła swego rodzaju pomost dla rozwijania niedawno odkrytej technologii utrwalania dźwięku (1877 - fonograf Edisona i 1887 - gramofon E. Berli-nera). Odkryte wkrótce potem radio (prace A. S. Popowa i Marconiego oraz próby przekazu radiowego na znaczną odległość w 1899 r. przez kanał La Manche, w 1901 r. przez Ocean Atlantycki), z chwilą kiedy wykształciło swoją formę komercyjną, znalazło szerokie zastosowanie dla nagrań płytowych. Radio nadawane na żywo kojarzyło się szerokiej publiczności z ulicznymi występami i koncertami. Powstanie filmu dźwiękowego (1927) niewątpliwie wiele zawdzięczało odkryciom związanym z radiem. Udźwiękowiony film plus radio to, w największym skrócie, idea początków najbardziej dziś wpływowego medium, a więc telewizji.

Z tej perspektywy telewizja może być potraktowana jako swego rodzaju synteza, czy też uwieńczenie trwającego kilkadziesiąt lat rozwoju technologii medialnych. Z obserwacji tego rozwoju płynie jednak pewien istotny wniosek, a mianowicie nowe formy medialne nie pojawiały się spontanicznie i nieoczekiwanie, niemal zawsze w jakimś istotnym stopniu są efektem swoistej metamorfozy mediów wcześniej istniejących, a ich pojawienie się, jakkolwiek powoduje pewne konsekwencje dla starych mediów, to jednak nie powoduje ich zaniku. Nowe i stare media koegzystują, rozwijają się i dostosowują do zmian będących następstwem procesów społecznych i wynalazków technicznych.

Także obecnie, znajdująca się w centrum uwagi technologia informacyjna nie powstała w próżni, a rewolucja informacyjna nie jest pierwszą tego rodzaju rewolucją w dziejach ludzkości. Jak słusznie zauważa sędziwy P. Drucker, to z czym mamy do czynienia obecnie, to już czwarta rewolucja informacyjna. Pierwsza dokonała się około 5-6 tys. lat temu w Me-

r

zopotamii, potem w Chinach, a następnie w Ameryce Środkowej, kiedy wynaleziono pismo. Druga rewolucja rozpoczęła się około 1300 lat przed narodzeniem Chrystusa, w Chinach, a następnie w Grecji, kiedy odkryto papier. Choć druk wynaleziono około roku 600 w Chinach, jego zastosowanie na szerszą skalę przypadło na połowę wieku XV i było związane z działalnością Gutenberga. Ten trzeci wynalazek najbardziej przypomina dzisiejszą rewolucję informacyjną. W czasach, kiedy Gutenberg dokonał istotnych udoskonaleń techniki druku, wysoko wykwalifikowany mnich mógł przepisać około 1300 stron książki rocznie, natomiast już w 1505 roku dzięki drukowi osiągnięto wydajność na poziomie 250.000 stron na jednego pracownika drukarni rocznie. W konkluzji Drucker stwierdza: Technologia informacyjna (IT) zamiast zastąpić druk, została przejęta przez druk i wykorzystana jako kanał dys-trybucji dla informacji drukowanej. Oczywiście, nowy kanał dystrybucji zmienił książkę drukowaną. Nowe kanały dystrybucji zawsze zmieniają to, co przenoszą. Ale, jakkolwiek, przenoszona lub przechowywana, pozostaje ona produktem druku. 1 nadal dostarcza informa-cje...'°.

Przykład wynalezionego przez Chińczyków druku jest dobrą ilustracją tezy mówiącej o istotnym wpływie uwarunkowań kulturowych i społecznych na rozwój i upowszechnianie

P. Drucker. Management Challenges for the 2J^U Century, Butterworth-Heinemenn. cyt. za „Financial Times” 1994, 12 April.