2212788503

„Informacjami implicytnie zawartymi w tekście operują także teksty publicystyczne i teksty reklam, mowy polityczne i teksty kabaretowe, krótko mówiąc: wszystkie rodzaje komunikatów, które budują napięcie pomiędzy informacją bezpośrednio wyrażoną i tą jedynie zasugerowaną”.

5. Wspólne źródła frazeologii języków europejskich

Wewnętrzne reguły każdego języka nie powstały od razu, lecz kształtowały się w trwającym setki lat skomplikowanym procesie, w którym stykały się i przenikały wzajemnie rozmaite wpływy różnych kultur i wydarzeń społeczno-historycznych (por. Kurkowska, Skorupka 1959: 163). To właśnie dlatego frazeologia języków europejskich wykazuje wiele cech wspólnych. Zasadniczy wpływ na zasób frazeologiczny języków europejskich miała kultura grecko-łacińska. Wskazują na to obecne w każdym nieomal języku wyrażenia i zwroty, których źródeł upatrywać należy w mitologii, literaturze i historii świata starożytnego (Kurkowska, Skorupka 1959: 162):

•    mitologia - Syzyfowa praca - Sisyphusarbeit, stajnia Augiasza - Augiasstall, męki Tantala - Tantalusqualen, pięta achillesowa - Achillesferse

•    historia - pyrrusowe zwycięstwo - Pyrrhussieg, węzeł gordyjski - gordischer Knoten, drakoński przepis / środek - drakonische Vorschrift / Massnahme, przekroczyć Rubikon -den Rubikon uberschreiten

•    literatura - wzrok bazyliszka - Basiliskenblick, łabędzi śpiew - Schwanengesang.

„Gdy chodzi o sposoby wyrażania czynności i stanów umysłowych, procesów psychicznych i związaną z tym frazeologię, to języki europejskie spotykają się ze sobą u źródeł łacińskich lub grecko-łacińskich, więc piętno łaciny w dziedzinie pojęć umysłowych we wszystkich językach europejskich jest faktem bezspornym i bardzo wyraźnym, i wyprzeć się tego dziedzictwa nie może żaden kulturalny Europejczyk” (Doroszewski 1951: 144).

Kolejnym źródłem pochodzenia licznych zwrotów frazeologicznych jest Biblia, np. ciemności egipskie - agyptische Finstemis, wołać o pomstę do nieba - zum Himmel nach Rache schreien, chodzić jak błędna owca - wie ein verirrtes Schaf umhergehen (Kurkowska, Skorupka 1959: 164).

Elementami wskazującymi na istnienie frazeologicznych podobieństw są często cytaty z wybitnych dzieł literatury światowej.

Z biegiem czasu wiele zwrotów straciło swoje pierwotne znaczenie, inne stały się komponentami języka potocznego: ani na jotę (nie odstąpić od swojego zdania) - urn kein Jota (von seiner Meinung abweichen). Zwłaszcza język potoczny wyróżnia się dużą

20