2212788557

1.    stałe związki wyrazowe - wyróżniają się wysoką leksykalno-semantyczną oraz syntaktyczno-strukturalną stabilnością (por. Kpg 1995: 65), np. stary grzyb, dwa grzybki w barszcz (przykłady: Podracki 1968: 112).

„Są to związki nie tworzone na nowo, ale w odpowiednich sytuacjach odtwarzane, złożone z wyrazów o znacznie ograniczonej łączliwości frazeologicznej. W związkach tych stosunek między strukturą a znaczeniem jest mniej lub więcej zatarty” (Kurkowska, Skorupka 1959: 155).

Stałe związki wyrazowe mogą być zastąpione jednowyrazowym odpowiednikiem lub równoznacznym frazeolog izmem.

„Stałe związki frazeologiczne pozostają niejako na uboczu przeobrażeń dokonujących się w języku. Stąd często zachowują się w nich archaizmy formalne, znaczeniowe lub leksykalne, np. być z kimś za pan brat w swej składni i formie biernika równej mianownikowi odbiega od norm języka współczesnego" (Kurkowska, Skorupka 1959: 159).

2.    związki łączliwe - są uzualnymi związkami wyrazowymi, występującymi

w ustalonej sytuacji komunikacyjnej, składającymi się z dwóch lub więcej elementów, zestawionych hierarchicznie w stosunku do siebie, przeważnie elementy te reprezentują różne części mowy i dopuszczają wymienność swoich elementów w granicach łączliwości semantycznej wyrazów (por. Kipig 1995:    64). Termin związki łączliwe

w językoznawstwie polskim⁹ zdefiniował W. Doroszewski (1980: 1033).

„Związki łączliwe to takie połączenia wyrazowe, w których dopuszczalna jest wymiana jednego lub kilku elementów w obrębie ograniczonej grupy wyrazów, zwykle synonimicznych”.

Zacytowaną definicję obrazują następujące przykłady: wziąć się w garść = wziąć się w ryzy, żywić nadzieję, pogardę, obawę * żywić zazdrość, miłość, strach. Takie połączenia wyrazowe, w obrębie których możliwa jest wymiana elementów składowych w języku polskim określa się jako „wymiennoczłonowe”. Inną grupę związków łączliwych stanowią tzw. „wyrażenia gatunkujące". Charakteryzują się one tym, iż jeden element danej dwuwyrazowej kombinacji odnosi się do stałej cechy drugiego elementu: koń wyścigowy, aktor komiczny, aparat telefoniczny (przykłady: Kurkowska, Skorupka 1959: 157).

3.    wolne związki wyrazowe - związki te występują w języku często, nie można jednak definiować ich jako związków charakterystycznych dla danego języka (por. Hausmann 1985: 118).

⁹ W językoznawstwie angielskim i niemieckim funkcjonuje termin kolokacja (por. Rozdz. I, 1. Przegląd historii badań nad frazeologią). Szerzej n.t. kolokacji - por. A. Jóżwiak „Kollokationen in polnischen und deutschen Familienrechtstexten" (tłum. poi. „Kolokacje w polskich i niemieckich tekstach z zakresu prawa rodzinnego”), UŚ w Katowicach, 2003. Praca magisterska napisana pod kierunkiem prof. zw. dra hab. J. Huka.

32