223428251

Miejsce zamieszkania słuchaczy wyższych uczelni 43

Konfrontacja map przedstawiających zasięgi wpływów pojedynczych ośrodków uczelnianych stała się z kolei podstawą dla opracowania syntetyzującego, przedstawiającego przenikanie się zasięgów wpływów pojedynczych ośrodków oraz współzależności poszczególnych obszarów od różnych ośrodków. Ujęcie kartograficzne tych zagadnień nasuwało wiele trudności technicznych. Po licznych próbach i dyskusjach opracowano dwie mapy analityczne: jedna przedstawiała strefy wpływów ośrodków uczelnianych i ich wzajemne przenikanie się, druga — ilość ośrodków, z którymi poszczególne obszary były powiązane.

Pierwsza z tych map oparta została na wykreśleniu stref bezwzględnej przewagi wpływów (ponad 50% uczących się z danego obszaru studiuje w danym ośrodku uczelnianym) oraz stref silniejszego choć nie dominującego występowania wpływów (20—50% studiujących). Druga podawała liczbę ośrodków, w których studiuje więcej niż 5% uczących się z danego obszaru.

Łączny obraz stref wpływów ośrodków uczelnianych (mapa 2) wskazuje, że w roku szkolnym 1958/59 tylko pięć ośrodków miało wyraźnie wykształcone strefy bezwzględnej i względnej dominacji wpływów, nie podlegające inwazji wpływów innych ośrodków. Były nimi Warszawa, Poznań, Wrocław, Kraków i Lublin. Ponadto cztery — Łódź, Gdańsk, Szczecin i Górnośląski Okręg Przemysłowy — miały wykształcone stosunkowo niewielkie strefy bezwzględnej i względnej dominacji wpływów. Zasięg bezwzględnej dominacji wpływów trzech pozostałych — Torunia, Olsztyna i Opola — był zupełnie znikomy, nie wykraczający poza granice jednego powiatu.

Ciekawie przedstawiają się strefy przenikania się wpływów kilku ośrodków lub inwazji wpływów jednego ośrodka na obszary bezwzględnej dominacji drugiego. *0 ile pierwsze zjawisko świadczy o braku jednoznacznie wykształconych powiązań kulturalnych niektórych obszarów, o tyle drugie ujawnia — przynajmniej moim zdaniem — dynamiczne procesy przemian.

Uzyskany obraz stref wpływów ulega dalszemu sprecyzowaniu w świetle analizy liczby ośrodków, w których studiuje młodzież poszczególnych obszarów (powiatów) i części kraju (por. mapa 3). Na jej podstawie można stwierdzić, że obszary wpływów czterech tylko ośrodków uczelnianych, tj. Warszawy, Poznania, Wrocławia i Krakowa, wykazują daleko posuniętą integrację i regionalizację powiązań, przy czym obszar Warszawy, choć o wysokim stopniu integracji, jest względnie nieduży. Można do nich dołączyć jeszcze ośrodki Łodzi i Szczecina o pewnej integracji powiązań. Pozostałe tereny kraju wykazują olbrzymią dyspersję. Tak np. młodzież praktycznie wszystkich powiatów całej Polski południowo-wschodniej (woj. kieleckie, lubelskie i rzeszowskie) oraz północnej (jednak bez obszarów woj. szczecińskiego oraz południowej części woj. warszawskiego, tj. ścisłego regionu Warszawy) studiuje co najmniej w pięciu ośrodkach. Na obszarze Pojezierza Mazurskiego ta dyspersja powiązań sięga nawet dziesięciu (!) ośrodków.

Reasumując powyższe stwierdzenia, można postawić w świetle przeprowadzonej analizy tezę, że w Polsce w chwili obecnej mamy do czynienia tylko z czterema wielkimi, kompleksowymi ośrodkami uczelnianymi, posiadającymi w mniejszym lub większym stopniu skrystalizowane silne powiązania z zapleczem. Do podobnej roli pretendują jeszcze dwa ośrodki,