223428329

Geneza gleb pyrzyckiego zastoiska wodnego 85

Hoyningen-Huene (14) uważał je natomiast za regrado-wsne gleby leśne, które pod wpływem zespołów roślinnych zbliżonych do stepowych stały się zbliżone do stanu gleb stepowych. Na mapie glebowej Pcmorza opracowanej przez tegoż autora (36) noszą one nazwę stepopo-dobnych, brunatnych gleb leśnych, (Steppenartiger brauner Waldbóden). Dc poglądu tego przychylił się później H. S t r e m m e (23), określając wspomniane gleby jako brunatne leśne, zmienione w stepopodobne (S:eppenbodenartig veranderte braune Waldbóden).

Gleboznawcy polscy określają je jako czarne ziemie pochodzenia bagiennego. Jako pierwszy stwierdził to T. Mieczyński (18), następnie krótką ich charakterystykę podali F. Terlikowski i M. Kwinichidze (31) oraz A. Musierowicz (20, 21). M Strzemski (30) podaje, że starsze czarne ziemie liczą około 4000 lat, przy czym pierwotna ich geneza sięga w okres borealny (6800— 5000 lat p.n.e.).

J. Tomaszewski (32) wyraża pogląd, że glebą pierwotną na obszarach nizinnych, zajętych obecnie przez czarne ziemie, były gleby błotne próchniczno-glejowe, bądź w miejscach nieco wzniesionych — gleby łąkowe.

Omawiany teren był kartowany gleboznawczo przez pracowników Katedry Gleboznawstwa Uniwersytetu Poznańskiego pod kierownictwem F. Terlikowskiego w skali 1 :1 000 000 (37) oraz przez pracowników tejże katedry przy WSR w Poznaniu pod kierownictwem M. Kwinichidze w skali 1 : 300 000 (38), przy czym o ile na mapie w skali 1 : 1 000 000 na całym obszarze znaczone są czarne ziemie, to na mapie w skali 1 : 300 000 występują oprócz nich gleby brunatne.

Własne obserwacje i badania terenowe, przeprowadzone w roku 1956 i w latach późniejszych, doprowadziły autora do wniosku, że gleb pyrzyckiego zastoiska wodnego nie można rozpatrywać jako całości jednorodnej genetycznie.

Genezę gleb wytworzonych z utworów pyrzyckiego zastoiska wodnego należy rozpatrywać w ścisłej łączności z hipsometrią oraz ze zmianami szaty roślinnej i stosunków hydrologicznych na tle zmian klimatu w późnym glacjale i postglacjale, z równoczesnym uwzględnieniem oddziaływania na nie człowieka w okresie prehistorycznym.

Spośród omawianych gleb wyodrębnić można (poza glebami bagiennymi, wypełniającymi dolinę Płoni) cztery jednostki różniące się genetycznie, co pozostaje w związku z hipsometrią, a co za tym idzie z różnymi stosunkami wodnymi oraz z różnymi zespołami roślinnymi, pokrywającymi je w przeszłości, a mianowicie:

1.    Czarne ziemie najmłodsze, występujące w położeniach najniższych, pozostające pod wyraźnym wpływem wód gruntowych, wytworzone z utworów holoceńskich, pokrytych roślinnością łąkową.

2.    Czarne ziemie starsze, o słabiej zaznaczonym wpływie wód gruntowych, leżące głównie na południowy-zachód od doliny Płoni, których geneza wiąże się ze specyficzną roślinnością leśną, głównie okresu atlantyckiego i subborealnego.

3.    Czarne ziemie (czarnoziemy) najstarsze, w których obrębie nie zaznacza się wpływ wód wgłębnych, leżące głównie na północny wschód od doliny Płoni; genezę ich można łączyć z roślinnością stepopodobną.