2251772438

194 SPRAWOZDANIA

0    następne. Przechodząc do problemów związanych z rejestracją faktów, J. Wojakowski stwierdził, że powinna być ona przede wszystkim pełna. Selekcja może przynieść nieobliczalne i nieodwracalne skutki, stąd nie należy jej stosować w stosunku do rękopisów, starych druków i materiałów z proweniencją. Przedstawiając format karty do badań proweniencyjnych, zwrócił uwagę na konieczność nanoszenia danych w układzie topograficznym, z ustaleniem w miarę możności chronologii; mówił o niepomijaniu przy tym oprawy książki, sygnatury oraz zaszyć czy skreśleń. Podkreślił rolę całościowego traktowania proweniencji (według słów Marii Sipayłło „ważne jest nie tylko, co się znajdzie, ale i w jakim otoczeni u"). Zgłosił także postulat zbierania dokumentacji fotograficznej opracowanych obiektów, gdyż proweniencje są materiałem łatwo ulegającym zniszczeniu.

Dyskusję po tym referacie otworzyła kwestia rewindykacji zabranych w czasie wojny i tuż po niej dóbr bibliotecznych. Zabierająca głos. B. Bieńkowska stwierdziła, że są to sprawy trudne

1    w zasadzie nieuregulowane. Zasadą jest, by rzecz zabrana została zwrócona, ale na tę zasadę nakłada się druga: by nie dezorganizować kolekcji. Wszystko zależy od negocjacji, lecz rzeczą nowego właściciela jest uznać, czy oddanie części zbiorów nie zniszczy jego własnych zasobów.

Powracając do wystąpienia prof. J. Wojakowskiego, mgr Mirosława Wojtczak (UMK) zgłosiła postulat, by w karcie proweniencyjnej znalazło się miejsce na informację o sposobie zakonserwowania obiektu i miejscu przechowywania dokumentacji konserwatorskiej.

Po obradach goście zwiedzili wystawę „Kultura ludowa Śląska Cieszyńskiego”, eksponowaną w tutejszym Muzeum, a także bibliotekę zboru ewangelickiego im. Tschammera, założoną w 1750 r.

Obrady drugiego dnia otworzył mgr Karol Gruszczyk, konserwator wojewódzki w Bielsku-Białej, mówiąc o ochronie i konserwacji zbiorów archiwalnych przechowywanych poza placówkami specjalnie do tego przeznaczonymi. Omawiając problemy związane z ratowaniem archiwaliów różnych instytucji, zbiorów przykościelnych oraz kolekcji prywatnych, podkreślił bardzo trudną sytuację dwóch pierwszych: złe warunki przechowywania, brak ochrony i konserwacji, problemy merytoryczne — wszystko to prowadzi do nieuchronnego niszczenia zbiorów, mimo że są to nieraz zbiory bardzo cenne. Wskazał na dramat archiwów likwidowanych instytucji, nieraz po prostu wyrzucanych i dla nauki bezpowrotnie straconych.

Zabierający następnie głos mgr Kareł Sedlaćek zaznajomił gości z warunkami pracy Archiwum Ziemskiego w Opawie (Czechy). Krótki wykład został uzupełniony filmem wideo, prezentującym metody konserwacji archiwaliów stosowane przez czeskich konserwatorów.

Kierownik Działu Ochrony i Konserwacji Zbiorów Książnicy Cieszyńskiej mgr Jarosław Brzeżycki przedstawił plan ochrony i konserwacji materiałów bibliotecznych w tutejszej pracowni konserwatorskiej. Omawiając problemy związane z ratowaniem tak różnych materiałów, jak inkunabuły i czasopisma z XIX w., a przy tym w różnym stopniu zachowane, podkreślił, iż warunkiem podstawowym jest utrzymywanie w magazynach stałych warunków klimatycznych i oczyszczanie powietrza z mikroorganizmów. Podkreślił też znaczenie ciągłego kontrolowania samych książek i bieżącej dezynfekcji egzemplarzy zaatakowanych. Z dużym zainteresowaniem spotkał się wśród słuchaczy pomysł odstraszania owadów żerujących w książkach za pomocą mieszanki ziół, jako sposób skuteczny, a przy tym całkowicie nieszkodliwy dla ludzi. Referent zwrócił uwagę, iż rękopisy, inkunabuły, archiwalia oraz wszystkie cenne i zniszczone druki przechowywane są w Książnicy w pudłach z papieru bezkwasowego. Wszelkie naprawy wykonuje się na papierze trwałym, przy użyciu materiałów nieszkodliwych dla książek. Mówiąc o nowoczesnym wyposażeniu pracowni, wspomniał o braku bardzo potrzebnej komory próżniowej i o zamyśle stworzenia w przyszłości pracowni mikrobiologicznej.

Następnie głos zabrała mgr Małgorzata Danel, kierownik Działu Gromadzenia, Opracowania i Udostępniania Zbiorów Książnicy Cieszyńskiej. Przedstawiając koncepcję opracowania materiałów bibliotecznych Książnicy i ich komputerowej ewidencji, stwierdziła, iż koncepcja ta narodziła się w 1993 r. i od początku zakładała przede wszystkim stworzenie nowoczesnego i jednolitego warsztatu naukowego. Proces opracowywania miał przebiegać w taki sposób, by materiały były przez cały czas dostępne dla korzystających. Rezygnując z podziału na zespoły proweniencyjne, podzielono zbiory na stare druki, rękopisy, archiwalia, czasopisma do 1800 r., książki dawne