2251772503

.adki tego zagadnienia, tu zaś — skompletowane zostały w całości.

Ale wróćmy znów do opowieści, która jest już na ukoń-eniu. Otóż po zaznajomieniu się z zadaniami, Geometria, sadniając wielką pożyteczność miernictwa wyznaje, że awno uczyła syna księcia Orani: tych rzeczy, które niej należą”, a gdy on dorósł, postanowiła przenieść się Polski, gdzie spodziewa się należytego uznania.

Ostatnie karty zawierają zgodne obydwu sióstr ubole-ie nad przykrym położeniem „gospodarza”, którego ac naukowych nikt z możnych w Polsce me wspiera. Przed rozstaniem się, wiedząc iż zbliża się sesja sejmu, stry proszą go o protekcję u króla. „Gospodarz” wy-era się w tym celu na sejm.

Symbolika jest tu bardzo przejrzysta: „gospodarz” — to ir dziełka, które ma charakter autobiograficzny i nie t przy tym pozbawione nawet pewnych cech autore-my.

jcmnica anagramu

ystąpmy teraz do ujawnienia osoby autora tej tak ygująco napisanej książki. Rozwiązanie tej zagadki twia nam zresztą on sam, drukując część anagramu, zwanymi „majuskułami” czyli większymi czcionkami ⁿ) jakby chciał specjalnie zwrócić na nie uwagę czytel-

Otóż po odpowiednim doborze liter z wyrazów wydzie-ych majuskułami, wiedząc od Arytmetyki, że począt-ymi są M i G, otrzymamy w brzmieniu łacińskim na-jacy tókst, ujawniający nie tylko imię i nazwisko, również i nazwę urzędu, jaki sprawował nasz autor:

MATHIAS GLOSCOVSCI CAMERARIUS CALISIENSTS

ył to więc Maciej Głoskowski. komornik kaliski, ściślej wiąc — komornik graniczny ziemi kaliśkej. a podstawie badań źródłowych, przeprowadzonych kraju i za granicą przez naszych historyków nauk ści-ch, więcej można powiedzieć o pracach Głoskowskiego o jego życiu.

na przykład w jednym z listów z 1648 r. do astro-ma gdańskiego Jana Heweliusza^,s) (1611—1687), prosi przysłanie mu teleskopu, jakoby niezbędnego w cełu ńczenia mapy Wielkopolski, którą od dawna już cowuje i zebrał d.o niej wiele materiałów.

Tamże nadmieniła, że ma zamiłowanie do studiów ma-tycznych, czego dowodem jest „Geometria peregrinams”, Heweliuszowi w swoim czasie przesłał, ależał on więc do nielicznych uczonych swego wieku, ,y systematycznie pracowali nad wykonaniem iaapy ski.

ik jak Holender Frisius spowodował po stu latach likę Polaka Brożka na temat ustalania odległości niedo-:ych do bezpośredniego pomiaru, tak iteraz — za przy-ną Polaka Głoskowskiego — pochwycił to zagadnie-inny Holender, jeden ze słynnych ówczesnych mate-tyków, Franciszek van Schooten (młodszy) (1615—1660), ry w r. 1656 ogłosił powtórnie pierwsze 16 zadań z „Geo-trii wędrownej”, dajac ich rozwiązanie z rysunkami.

Ve wstępie swego dzieła Schooten oznajmia, iż tego Óu zagadnieniami zajmuje się już od lat 13 i cieszy że znalazł uczonego o tych samych zainteresowaniach.

Obecnie nazywamy Je wersalikami

Listy Głoskowskiego do Heweliusza znajdują się w zbiorach lioteki Narodowej w Paryżu.

Z treści dzieła domyśleć się tylko może. że jest on Polakiem i był przez dłuższy czas w Belgii nauczycielem zmarłego księcia Oranii Wilhelma II.

Wstęp ten Schooten kończy wezwaniem. abv dla dobra nauki, nieznany autor ogłosił swe prace z tej dziedziny.

Głoskowski zdaje się nie mógłby >już zadość uczynić temu wezwaniu, gdyż prawdopodobnie nie żył już w r. 1656.

Choć nie ogłosił on żadnych innych dziel matematycznych, a w ogłoszonym nie podał własnych rozwiązań, to jednak swym dziełkiem osiągnął przynajmniej jeden sukces — przyczynił się do rozwoju metod pomiarowych w geodezji.

Materiały biograficzne dotyczące Głoskowskiego sa bardzo skaioe. Pochodził on ze szlacheckiej rodziny wielkopolskiej Gloskowskich herbu Korab, zamieszkałej w XVTI wieku w rodowych majętnościach Głoski Kaliskie (Głuski), Sowina i Kotarby, po w. pleszewskieigo. Był synem Bartłomieja i Florentyny z Tymienieckich. Urodził się prawdopodobnie przy końcu XVI wieku w Sowirtie i miał dwóch braci: starszego Krzysztofa i młodszego Jana.

Gdzie pobierał pierwsze nauki — nie wiadomo. Pewne jest natomiast, że był innowiercą i należał do Braci Czeskich. Mieli oni własne kościoły i szkoły, mógł więc uczęszczać na przykład do szkoły w Rakowiie, gdzie uczono geometrii praktycznej.

Około r. 1634 ożenił się z Urszulą Szczeniecką i osiadł na swej ojcowiźnie w Sowi nie.

Był poeta łaoińsko-polskim. Oprócz czterowiersza na karcie tytułowej swej Geometrii, podał na zakończenie książki urvwek poematu ..gospodarza”. chłoszczącv „głupotę wieku” i opiewający szczęśliwość tych, co doznają łask panujących.

W roku 1636 wydrukował wiersz polski ku uczczeniu Rafała Leszczyńskiego, wojewody bełzkiego, gdzie mianuje siebie „przyjacielem i sługą powolnym zmarłego”.

Poza tym znany jest jeszcze z edycji 1714 r. iego druk pt. „Zegarek albo pamiątka gorzkiej męki i śmierci Zbawiciela naszego”.

Pobyt Głoskowskiego w Holandii mógł przypaść w okrasie między 1636 a 1641 r.. dokąd wyjechał, aby doskonalić sie tam w naukach matematycznych.

Za. czasów Władysława TV wyjeżdżało tam na studia (jako do kraju protestanckiego) wiele młodzieży dysy-denckiej z Polski. Głoskowski musiał mieć już duży zasób wiedzy ma tematycznej i niepospolite zdolności pedagogiczne wtedy, kiedy został przviety na dworze Fryderyka Henryka Orańskiego (1584—1647) iako nauczyciel geometrii jego następcy Wilhelma II (1625—1650).

Do kraju wrócił nie później niż w r. 1641, gdyż wydał wtedy w swoim tłumaczeniu „Grizeldę” Boccacia.

Komornikiem granicznym województwa kaliskiego został więc najpóźniej pomiędzy rokiem 1641 a 1643. w którym została wydana „Geometria peregrinans”, gdzie jest wzmianka, że jako komornik graniczny rozmierzał Międzyrzecz.

Są poza tym jeszcze niektóre dane o jego działalności społecznej. Otóż w r. 1644 zostaje on wybrany przoz brari czeskich na członka synodu kalwinów, a w r. 1645 bv^ł również ich przedstawicielem jako uczestnik tak zwanej „Rozmowy przyjacielskiej”, na którą zwołał do Torunia dysydentów Władysław IV.

Na tym kończą sie ślady życia Macieja Głoskowskiego — geodety — kartografa i poety.

Zmarł prawdopodobnie przed rokiem 1653.

UN INTERESSANT LIVRE DE MATHfiMATIQUE DU XVII SlFCLE

Le livre anonyme „Geometria Peregrinans” dont il n’existe aujourd’hui que trois exemplaires a ete ćcrit par un polonais. Mateusz Głoskowski (Gloscovius) geomdtre. cartographe et poćte ó la fois. De 1636 ń 1641 il ćtait le precepteur du prince Guillaume II d’Orange (1625—1650). En Pologne il etait geometre a 1’aron-dissement de Kalisz. Le livre contient 21 problemes concernant le mesurage des distances inaccessibles; 16 de ces problćmes ont ćte rćsolus plus tard par un mathe-maticlen hollandais Franęois van Schooten, le jeune (1615—1660).

MYSTERIOUS BOOK FROM XVII cemt. ABOUT MATHEMATICS

The anonymous book „Geometria Peregrinans”. of which now three copies only exist, was written by the Polish surveyor, cartographer and poet Matthias Głoskowski (Gloscovius), who between 1636 and 1641 was the tutor to the Prince William II of Orange (1625—1650). In Poland he was a surveyor of the county of Kalisz. The book contains 21 problems about the measurement of inaccessible distances; 16 of these problems were later resolved by the Netherlandese mathe-matician Francis van Schooten the younger (1615—1660).