2251774209

114 RECENZJE

ryczno-bibljograficznego. Jeszcze raz podkreślić należy, że uwzględniono tylko literaturę rosyjską, wskutek czego odpadło wiele nieraz ważnych pozycyj.

Chronologicznie praca kończy się na r. 1923, ale w wielu miejscach uwzględniono jeszcze r. 1924. Strona typograficzna jest bardzo prostą. Poszczególne słowa podane są petitem półtłustym, w obrębie zaś tekstu znajdujemy antykwę zwykłą i spacjowaną, oraz petit kamienny. Nazwiska i tytuły dzieł anonimowych podano kursywą. Kamień uwzględniono jedynie w specjalnych wypadkach (np. przy wykazie drukarń).    Ad. B.

HESSEL ALFRED: GESCHICHTE DER BIBLIOTHEKEN. Ein Uberblick von ihren Anfangen bis zur Gegenwart. Góttingen, Dr. Pel-lens Co. A. G. 1925. 8°. Str. VII, 147, knl. (ilustr.) 7.

Książka Hessela, radcy bibljotecznego i profesora Uniwersytetu w Góttingen, będąc pierwszem po artykule Libraries w Encyclopae-dia Britannica, nowoczesnem opracowaniem, poświęconem wyłącznie historji bibljotek w jej całokształcie, wypełnia, coprawda niezupełnie, lukę w literaturze naukowej, a raczej popularno - naukowej i już z tego powodu zasługuje na uwagę; nie mówiąc o tern, że jest to pierwsza próba syntezy w omawianym przedmiocie.

Autor ułożył swój materjał w zasadzie chronologicznie. W szcze-gółowem przedstawieniu chronologja bywa pokrzywdzona, tembar-dziej, że ulubionym sposobem konstrukcji jest wysunięcie na pierwsze miejsce jakiegoś ważniejszego zjawiska, dla którego szuka się potem wzorów w poprzedzającym je czasie. Tak jest zaraz w pierwszym rozdziale, w którym na 10 żaledwo stronach zostały objęte dzieje bibljotek w ciągu całej starożytności. Zaczynając od bibljoteki aleksandryjskiej, jako najwybitniejszego, znanego nam, zjawiska wśród bibljotek starożytnych, autor cofa się następnie — szukając wzorów dla tego dzieła — aż do bibljotek assyryjskich, egipskich i greckich, po-czem, scharakteryzowawszy bibljotekę aleksandryjską jako typ bibljoteki hellenistycznej, przechodzi do Rzymu za cesarstwa. Za dużo miejsca w porównaniu do starożytności zajmuje w książce średniowiecze, któremu poświęcone zostały 3 rozdziały. W pierwszym kreśli autor powolne przejście kulturalne od starożytności do średniowiecza w pierwszem półtysiącleciu po Chrystusie, opowiada krótko o bibljo-tekach cesarstwa wschodnio-rzymskiego, poczem, wracając na Zachód, prowadzi czytelnika drogami rozszerzania się nowej kultury w dawnych prowincjach rzymskich: zwraca uwagę na kierujące osobistości (jak Kasjodor we Włoszech w VI w., jak Izydor, biskup Sewilli w VII, jak bł. Beda w Anglji w VIII) i na ważniejsze centra kultury i zarazem bibljoteki (Vivarium, a potem Monte Cassino i Bobbio, Lu-xeil i Corbie, St. - Gallen i Fulda), by dojść na przełomie w. VIII i IX do scharakteryzowania centrum kultury, jakiem stał się dwór Karola Wielkiego. Następny okres, któremu poświęcony został rozdz.