226618592

rok życia. Czucie mięśniowo- stawowe doskonali się stosunkowo szybko do momentu rozpoczęcia okresu pokwitania, nieco wolniej około 18-25 roku życia.

Podstawową rolę w zaopatrywaniu czynnego układu ruchu w energię, w przyspieszeniu procesów odnowy i przywracaniu zużytego potencjału energetycznego odgrywają układy oddychania i krążenia.

U obu płci, bez wyraźnych różnic, zmniejsza się częstotliwość oddechów.

Chłopcy mają o 10% większą pojemność życiową płuc, nawet jeśli się ją oblicza w stosunku do powierzchni ciała.

Pojemność życiowa płuc, która jest pośrednim miernikiem wydolności roboczej organizmu, zwiększa się do około 25 roku życia. Minutowa wentylacja płuc ulega u kobiet zwiększeniu się do 15 roku życia, a u mężczyzn do 25 roku życia.

Wraz z wiekiem zwiększa się również ciężar serca i przekrój tętnic, obniża się częstotliwość skurczów serca, przy zwiększającej się jednocześnie pojemności wyrzutowej serca. Częstotliwość tętna u obu płci jest mniej więcej taka sama aż do około 11 lat, a proces jej obniżania następuje w mniejszym stopniu u dziewcząt. Tętno spoczynkowe jest o 10% mniejsze u mężczyzn niż u kobiet.

Wielkość serca dziecka jest proporcjonalna do masy ciała, a mięsień sercowy dziecka jest nie mniej wydolny niż osoby dorosłej.

W okresie pokwitania pojawiają się znaczne różnice płciowe w funkcjach fizjologicznych, zwłaszcza u chłopców zmienia się fizjologiczna reakcja na wysiłek. Poprawa wyników sportowych nie jest jednak związana wyłącznie ze wzrostem wymiarów ciała i siły, lecz także z większą dojrzałością funkcjonalną układów krążenia i oddychania.

W fazie pokwitania obserwuje się bardzo zdecydowany wzrost ciśnienia skurczowego krwi, które szybko osiąga poziom właściwy ludziom dorosłym, przy czym u dziewcząt wzrost ten następuje wcześniej niż u chłopców. Dymorficzna różnica w ciśnieniu skurczowym jest prawdopodobnie wynikiem większej spoczynkowej pojemności skurczowej serca, pokrywającej się z większym wzrostem rozmiarów serca u mężczyzn.

W okresie pokwitania u chłopców zwiększa się liczba czerwonych ciałek krwi. Wzrost ten u dziewcząt kończy się wraz z wiekiem pierwszej miesiączki, a u chłopców trwa do 18 roku życia. Ilość hemoglobiny w stosunku do masy ciała jest większa u chłopców niż u dziewcząt. U chłopców zwiększa się też hematokryt, czyli masa krwinkowa. Przyczyny występujących różnic w wartości wymienionych wskaźników nie są do tej pory dostatecznie wyjaśnione. Wymienia się tu z jednej strony działanie męskiego hormonu płciowego - testosteronu, a z drugiej strony wiąże się to także z występowaniem u mężczyzn większej procentowo masy mięśniowej. W okresie pokwitania, u chłopców zwiększa się objętość krwi, głównie wskutek wzrostu liczby krwinek czerwonych, podczas gdy w dzieciństwie nie ma pomiędzy obu płciami żadnej różnicy.

Od urodzenia spada podstawowa przemiana materii- rozumiana jako ilość ciepła wytwarzanego na 1 m² ciała. Względny jej wzrost w okresie pokwitania jest odbiciem wzrastającej, w tym czasie, aktywności związanej z budową nowych tkanek. Podstawowa przemiana materii wskazuje na większe spoczynkowe zużycie tlenu u chłopców niż u dziewcząt. Rozbudowane u chłopców mięśnie charakteryzują się większym spoczynkowym zużyciem tlenu, niż tkanka tłuszczowa występująca w większej ilości u dziewcząt.

Przy względnie wysokim u dziecka poziomie przemiany materii, zmęczenie mięśniowe występuje szybciej, ale dzięki obfitszemu dostarczeniu tlenu szybsza jest także regeneracja sił dziecka.

Przedstawione wybrane elementy rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży są ściśle związane z przemianami ilościowymi i jakościowymi w obrębie gruczołów dokrewnych i pod kontrolą hormonów, które wywierają wpływ na przebieg różnych procesów życiowych organizmu ludzkiego.

Tarczyca produkuje hormon - tyroksynę, wpływa na wzrost organizmu w okresie jego rozwoju, pobudza przemianę materii i wywiera wpływ na ośrodkowy układ nerwowy.

Gruczoły przytarczyczne- regulują przemianę wapniowo-fosforową.

-6-