2525392615

18 Wiadomości Uniwersyteckie

18 Wiadomości Uniwersyteckie

Z życia towarzystw naukowych

Polskie Towarzystwo Botaniczne w Lublinie - 55 lat historii

Bożenna Czarnecka

Najbardziej aklywni PT. Członkowie Oddziału Lubelskiego PTB

w latach 1945 - 2(XX)

Lp.	Nazwisko referenta	L. referatów
1	Prof. Dominik Fijałkowski	45
2	Prof. Adam Paszewski	37
3	Prof. Józef Motyka	31
4-6	Prof. Zofia Warakomska Prof. Władysław Matuszkiewicz Prof. Jerzy Trojanowski	17
7	Prof. Tadeusz Baszyński	14
8	Prof. Zofia Demianowicz	13
9- 12	Dr Agnieszka Kadej Prof. Józef Bednara Prof. Marian Michniewicz Prof. Tadeusz Zawadzki	12
13- 16	Prof. Teresa Rylska Prof. Bohdan Rodkiewicz Doc. Eugeniusz Gawroński Prof. Bożenna Czarnecka	10

Oddział Lubelski Polskiego Towarzystwa Botanicznego został powołany 12 grudnia 1945 roku. Według protokołu nr 1 „na zebraniu stawiło się 29 osób, zapisanych jako członków Towarzystwa Botanicznego, oddziału w Lublinie". W roku jubileuszowym Oddział liczy 102 członków. W tej liczbie jest 99 członków zwyczajnych (łącznie z 7 zagranicznymi), jeden nadzwyczajny i jeden honorowy -prof. dr hab. Tadeusz Baszyński. Stawia to Oddział Lubelski na piątym miejscu pod względem liczebności wśród 15 oddziałów w kraju. Od chwili powstania w szeregach Oddziału było łącznie co najmniej 210 członków.

Do dnia 1 grudnia 2000 roku odbyło się już 776 posiedzeń naukowych Oddziału. Kolejne, 777. posiedzenie, zaplanowane na 12 grudnia 2000 roku. będzie połączone z Sesją Naukową pod hasłem: „Wkład botaników lubelskich w rozwój nauki IIpołowy XX wieku". Dotychczas wygłoszono 762 referaty, 19 spotkań zostało poświęconych dyskusjom na aktualne tematy naukowe lub nad bieżącą działalnością i historią Towarzystwa. Zorganizowano ponadto 20 pokazów filmów i fotografii. a także specjalistycznego sprzętu. Największą aktywność naukową członkowie Oddziału przejawiali w latach 1948-1955, z maksimum (29 posiedzeń) w 1953 roku i minimum (6 referatów) w 1988 roku. Na posiedzeniach wystąpiło ogółem 343 referentów, w tym aż 234 (czyli 68%) zaprezentowało tylko jeden referat lub jego część. Równocześnie 16 referentów występowało 10 i więcej razy (tabela 1). Oprócz referentów członków Oddziału Lubelskiego, na posiedzeniach naukowych wystąpiło wielu znanych botaników i przedstawicieli innych dziedzin nauki z Lublina i całego kraju. Oddział gościł ponadto prawie 60 referentów zagranicznych z 16 krajów: Armenii, Czech, Finlandii, Francji. Holandii, Indii. Kanady. Niemiec, Rosji, Rumunii, Słowacji, Szwajcarii, Ukrainy, USA, Wielkiej Brytanii i Włoch. Jednym z nich był prof. dr Hubert R. Greppin z Uniwersytetu w Genewie (Szwajcaria), doktor honoris causa naszego Uniwersytetu. Dokładna liczba uczestników dotychczasowych posiedzeń naukowych Oddziału Lubelskiego PTB jest dzisiaj trudna do ustalenia, gdyż nie zachowały się wszystkie listy obecności, a niektóre protokoły nic zawierają takich danych. Jednakże udokumentowana liczba uczestników 743 spotkań przekracza znacznie 18 tysięcy.

Problematykę referatów, dyskusji naukowych i projekcji zawartą z pewnymi uproszczeniami w 11 kategoriach, przedstawia rycina 1. Najliczniej reprezentowane były (w nawiasach podano liczbę tematów): szeroko rozumiana biologia (162), fizjologia roślin (144), botanika (139), cytologia i embriologia (82) oraz geo-botanika (74). Mniejszy udział miały takie dziedziny badawcze, jak ekologia (42), ochrona przyrody (26), taksonomia (22), mikologia (18) i florystyka (17). Dużą grupę stanowił)' problemy ogólne (66), w której to kategorii mieszczą się tematy często wykraczające poza najszerzej rozumianą botanikę czy nawet biologię, realizowane m in. dzięki współpracy PTB z wieloma innymi stowarzyszeniami naukowymi.

W 55-letniej działalności Oddział Lubelski PTB organizował wspólne posiedzenia z 21 towarzystwami naukowymi oraz studenckimi kołami naukowymi biologów i geografów, a także Akademickim Klubem Ochrony Przyrody (AKOP). Pierwsze miejsce we współpracy z PTB zajmuje Towarzystwo Naukowe Przyrodników im. Kopernika (52 wspólne spotkania), kolejne zaś Polskie Towarzystwo Geograficzne (24), Polskie Towarzystwo Biochemiczne (17), Polskie Towarzystwo Gleboznawcze (11) i Polskie Towarzystwo Zoologiczne (10). Pozostałe stowarzyszenia miały poniżej 10 spotkań wspólnych z Oddziałem Lubelskim PTB, przy czym 9 tylko po jednym.

Działalność członków Oddziału Lubelskiego zaznaczyła się nie tylko w środowisku botanicznym Lublina, ale także na arenie ogólnopolskiej i międzynarodowej. Przejawiało się to m in. w organizacji zjazdów i konferencji, udziale w pracach Zarządu Głównego PTB i redakcjach czasopism botanicznych oraz komitetów naukowych PAN. Spośród dotychczasowych 51 Zjazdów Towarzystwa cztery odbyły się w Lublinie: 20. (1946), 28. (1954), 37. (1964) i 45. (1980).

Jubileusz 55-lecia Oddziału jest dobrą okazją, aby przypomnieć krótko sylwetki botaników, którzy już odeszli z naszego grona profesorów UMCS i wywodzących się z niego uczelni lubelskich, zasłużonych dla Oddziału Lubelskiego i całego Towarzystwa oraz botaniki polskiej, a niekiedy także innych dziedzin nauki. Przedstawiam ich w porządku chronologicznym, według daty urodzin.

Prof. dr Piotr Wiśniewski (1881-1971) współorganizator Oddziału Lubelskiego PTB, członek Zarządu w latach 1945-1948. członek, a następnie przewodniczący Komisji Rewizyjnej (1952-1969). W roku 1961 wyróżniony godnością członka honorowego PTB. Członek komitetu redakcyjnego Acta Societatis Botanicorum Polaniae oraz kilku innych polskich towarzystw naukowych. Z UMCS związany od powstania tej uczelni. Organizator i kierownik Katedry, później Zakładu Botaniki Ogólnej Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego. W latach 1945-1948 także kierownik Zakładu Botaniki Farmaceutycznej na Wydziale Farmaceutycznym. Autor 19 rozpraw i artykułów naukowych z zakresu flory roślin naczyniowych, fizjologii rozwoju, morfologii eksperymentalnej i chorób grzybowych roślin.

•

Prof. dr Stanisław Waśniewski (1886-1951) jeden zc współorganizatorów Oddziału, przewodniczący, a następnie członek Komisji Rewizyjnej (1946-1951). W ośrodku lubelskim pracował od 1935 roku aż do śmierci jako dyrektor zakładu doświadczalnego w Zcmborzycach koło Lublina (do 1944 roku), organizator i kierownik Katedry Uprawy Łąk i Pastwisk Wydziału Rolnego UMCS oraz administrator gospodarstw rolniczych zakładów doświadczalnych UMCS w Felinie, Turce i Zemborzy-cach (1945-1951). Był autorem kilkunastu publikacji z zakresu mikrobiologii gleby, uprawy i nawodnień łąk i pastwisk oraz doświadczalnictwa roślin uprawnych.

•

Prof. dr hab. Lucjan Kaznowski (1890-1955) członck-założycicl Oddziału, I wiceprzewodniczący pierwszej kadencji w latach 1945-1946, następnie członek Zarządu (1947-1948). Z Wydziałem Rolnym UMCS związany od 1945 roku do końca życia, najpierw jako kierownik Katedry Uprawy Ogólnej i Hodowli Roślin, potem Katedry Hodowli Roślin i Nasiennictwa. Twórca pierwszego polskiego banku genów roślinnych w PINGW w Puławach (1920), hodowca wielu odmian roślin uprawnych. Członek Komisji Nauk Rolno-Leśnych PAU oraz PAN. Autor 60 prac naukowych i wielu rozdziałów w podręcznikach akademickich.

#

Prof. dr hab. Józef Motyka (1900-1984) współorganizator Oddziału, II wiceprzewodniczący pierwszej kadencji Zarządu, przewodniczący w latach 1946-1948, wiceprzewodniczący w latach 1966-1969. Odczytem „Szczegółowa ekologia roślin", wygłoszonym na pierwszym posiedzeniu Oddziału, zainaugurował serię dotychczasowych 776 spotkań naukowych. Z UMCS związany od 1945 roku. Organizator i kierownik Katedry Systematyki i Geografii Roślin w latach 1955-1970, inicjator powstania i organizator Ogrodu Botanicznego przy Miasteczku Uniwersyteckim. Autor 66 publikacji z dziedziny florystyki. geobotaniki, ekologii roślin, a zwłaszcza lichenologii; 10 pozycji wydawniczych to podręczniki, monografie i flory.

•

Prof. dr hab. Adam Paszewski (1903-1991) członek PTB od początku jego istnienia, tj. od 1922 roku; przed II wojną sekretarz Oddziału Poznańskiego. Członek-założyciel Oddziału Lubelskiego, jego pierwszy i wieloletni przewodniczący (1945-1980, z przerwą w latach 1946-1948), a następnie honorowy przewodniczący. Znany popularyzator wiedzy, nie tylko botanicznej. W roku 1975 uzyskał godność członka honorowego PTB. Autor blisko 100 publikacji z dziedziny botaniki rozwojowej, z pogranicza mikrobiologii i biochemii, elektrofizjologii oraz rozwoju myśli biologicznej. Inicjator nowych kierunków badawczych, które umożliwiły powstanie kilku jednostek Wydziału. W 1984 roku wpisany w poczet doktorów honoris causa naszego Uniwersytetu.

2000, numer 9