2649164600

20

Wiadomości Uniwersyteckie

Kronika sesji naukowych

WSPÓLNOTA PRAWA

SZEF WIĘZIENNICTWA W UMCS

W konferencji zorganizowanej na Wydziale Prawa i Administracji UM CS od 3 do 5 marca 1993 r. wzięli udział przedstawiciele Wydziału Prawa, Ekonomii i Zaradzania Uniwersytetu Valenciennes oraz Wydziału Prawa UMCS i Wydziału Nauk Politycznych UMCS. Sympozjum, a także planowana publikacja materiałów, stanowi pierwszy etap przewidywanej na najbliższe lala współpracy pomiędzy uczelniami w ramach programu TEMPUS.

Temat konferencji obejmował problematykę różnych dyscyplin wewnętrznego prawa polskiego oraz związków lego prawa z prawem francuskim i prawem Współnot Europejskich. Wygłoszono 15 referatów, (w języku francuskim lub angielskim), których tematyka koncentrowała się wokół czterech głównych grup zagadmen: I) związków praw człowieka z koncepcjami prawno-naturalnymi; 2) współzależności pomiędzy prawem polskim i prawem Wspólnot w dziedzinie zakresu i sposobów ochrony tych praw; 3) konstytucyjnych i instytucjonalnych środków ochrony oraz 4) ochrony prawno-karnej.

W ramach pierwszej grupy zagadmen wygłoszono dwa referaty. AJenoy („Natura — prawo naturalne — prawa człowieka i odwrotnie") przedstawił wpływ wiedzy naukowej oraz koncepcji etycznych dotyczących praw człowieka, zawartych w klasycznych oraz współczesnych koncepcjach prawa natury, R.Tokarczyk („Wzajemne relacje pomiędzy koncepcjami praw człowieka oraz myślą prawno-naturalną") podniósł problem możliwości uzasadniania praw człowieka przez doktryny prawa natury, posiadające różnorodne założenia wyjściowe.

W grupie drugiej, najszerszej, krzyżowała się problematyka ogólnoeuropejska oraz międzynarodowe aspekty regulacji polskich. A. Przyborowaka-KIim-czak („Prawa człowieka a koncepcja powszechnego dziedzictwa ludzkości") odniosła ten związek do tzw. III generacji praw człowieka, wskazując ich zastosowanie w międzynarodowym prawie morza i w prawie kosmicznym, akcentując jednocześnie ich brak w wiążących normach traktatowych. B. Saura („Utrzymanie dziedzictwa naturalnego a prawo do ochrony środowiska") podkreślał rolę prawa międzynarodowego, a zwłaszcza międzynarodowego sądownictwa, jako najwłaściwszego środka praw człowieka, pokazując jednak także dotychczasowe braki tego prawa.

J. Pertek („Ochrona praw obywatelskich we Wspólnotach Europejskich"), zauważając brak przyznanych prawnie zadań Wspólnot w tym zakresie, związał konieczność ochrony praw człowieka z ustawoda-wstwami narodowymi jako minimum i postulował uchwalenie powszechnej deklaracji określającej kompetencje organów Wspólnot w tej sferze. Ł Skrzyd-lo-Tefelaia („Konwencja o prawach dziecka z 20 listopada 1989 r.: jej miejsce w prawie międzynarodowym i w polskim prawie wewnętrznym") skupiła uwagę na tych postanowieniach konwencji, które wywołały najwięcej kontrowersji oraz na trudnościach, jakie mogą powstać w procesie dostosowania prawa polskiego do jej postanowień Ł Becku („Kanadyjska karta praw i wolności — wpływ europejski i amerykański") omówiła wykorzystanie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz U.S. Bill of Rights w kanadyjskiej praktyce sądowej, analizując źródła i sposoby ich oddziaływania. F. Unditch („Państwo a wolność handlu i przemysłu") połączył ukształtowanie się tej wolności z koncepcją liberalną, ale rozważał możliwość zapewnienia i zorganizowania przez państwo realizacji tej wolności (prawo handlowe, polityka gospodarcza) oraz zakres takiego interwencjonizmu.

Grupa trzecia związana była z regulacjami konstytucyjnymi w poszczególnych państwach oraz praktyką ochrony praw człowieka. L Leszczyński („Trzy koncepcje praw i wolności w Polsce po U wojnie światowej") zanalizował porównawczo koncepcje zawarte w rozdz. V1L1 Konstytucji z 1952 r., w prezydenckim projekcie Karty praw i wolności oraz w projekcie Karty społecznej i ekonomicznej SLD, m.in. pod kątem ich stosunku do deklaracji międzynarodowych. J. Sobczak („Konstytucyjne instytucje ochrony praw i wolności obywatelskich w Polsce: de lege lata i de lege ferenda”) omówił prawo do skargi konstytucyjnej i związanej z tyra kontroli konstytucyjności prawa, prawo do sądu oraz prawo zwrócenia się do RPO. W. Taras („Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce a główne źródła naruszania praw człowieka") przeanalizował główne kierunki oraz różne formy interwencji Rzecznika jako reakcji na naruszenia prawa. A. Piotrowski („Prawa człowieka a polski Trybunał Konstytucyjny — analiza jednego przypadku") po ogólnej charakterystyce działalności TK przeszedł do omówienia orzeczenia w sprawie kodeksu etyki lekarskiej i jego stosunku do art. 6 Paktu Praw Ekonomicznych, Społecznych i Kulturalnych.

1 wreszcie w grupie czwartej, skupionej wokół prawa karnego, A. Wąsek („Zasada nemo se ipsum accusare tenetur w polskim prawie karnym i procedurze karnej") przedstawił działanie tej zasady oraz wskazał na czynniki sprzyjające i przeszkadzające jej realizaqi. J. Szumski („Uwagi o prewencyjnym aresztowaniu a prawa człowieka: doświadczenia polskie") ocenił dotychczasową praktykę wykorzystania instytucji tymczasowego aresztowania, odnosząc ją do wymogów ochrony praw człowieka. Z. Hołda („Wpływ zmienionej legislacji dotyczącej więziennictwa na prawa więźnia i warunki więzienne") wskazał zarówno na zmiany normatywne z lat 1989-1990, jak tez na działalność RPO w tej dziedzinie, jako na czynniki przyczyniające się do poprawy (mimo istnienia zjawisk negatywnych) faktycznych warunków w więzieniach i sytuacji więźniów.

We wskazanych grupach zagadnień toczyła się też dyskusja nad referatami. W ramach grupy pierwszej rozważano podstawy określania praw człowieka,

Na UMCS od 13 do 18 kwietnia br. przebywał dr Karl Peter Ronhaus, profesor Uniwersytetu w Kolonii, szef więziennictwa Nadrenii-Westfalii. Był gościem Instytutu Prawa Karnego. Na seminarium naukowym tego Instytutu wygłosił wykład nt. możliwości resocjalizacyjnego oddziaływania kary pozbawienia wolności w RFN. Wykład spotkał się z dużym zainteresowaniem (czego dowodem były liczne pytania i głosy w dyskusji) kolegów z Instytutu Prawa Karnego, studentów, sędziów oraz pracowników

więziennictwa. Okazało się, ze więziennictwo w Niemczech i Polsce boryka się z podobnymi problemami (przeludnienie więzień, wzrastające koszty utrzymania więźniów, bezrobocie, rozczarowanie małą efektywnością resocjalizacyjnego oddziaływania kary pozbawienia wolności), podobne są tez kierunki jego reform (liberalizacja reżimu więziennego, zwiększenie praw więźniów, rozbudowa ich kontaktów ze światem zewnętrznym). Wykład powtórzył prof. Rotthaus w Sądzie Wojewódzkim w Zamościu dla miejscowego środowiska prawniczego.

Program pobytu obejmował wizytowanie Zakładu Karnego dla Recydywistów w Zamościu i Aresztu Śledczego w Lublinie. Warto zauważyć, że gość

ŁIBKIS

przypisując je bądź rozważaniom filozoficznym, bądź prawniczym, w ramach których dostrzeżono istotną rolę prawa karnego.

Dyskusję w grupie drugiej zdominowały zagadnienia ochrony środowiska oraz prawa do korzystania z niego. Pojawiły się kwestie zaliczenia lego prawa do praw naturalnych i do praw człowieka, zwłaszcza w kontekście nieokreśloności pojęcia wspólnego dziedzictwa ludzkości, miejsca tego prawa w konwencjach i regulacjach regionalnych, potrzeby powołania sądu międzynarodowego dla przestępstw przeciwko środowisku. Zajmowano się także potrzebą uchwalenia deklaracji europejskiej, związkami realizacji praw dziecka z warunkami społeczno-ekonomicznymi, wpływem struktury społecznej na możliwość zapożyczenia rozwiązań szczegółowych oraz regulacją wolności przedsiębiorczośa w państwach europejskich.

W grupie trzeciej dyskusja skupiała się na porów-naniach koncepcji prawa człowieka m.in. z punktu widzenia orientacji ideologicznych oraz zawartości przepisów karnych, na zadaniach TK w dziedzinie badania zgodności prawa wewnętrznego z prawem międzynarodowym oraz sądowej kontroli sankcji pozaprawnych.

W grupie czwartej podnoszono szczegółowe przejawy realizacji zasady nemo tenetur. wątek składu i roli sądu penitencjarnego, czynników wpływających na przestępczość, sposobu rejestracji przestępstw itp.

W konkluzji stwierdzono, iż konferencja stanowiła bardzo potrzebne forum wymiany poglądów, a także, iż przyczyniła się do wyartykułowania niezbędnych kierunków zmian w naszym ustawodawstwie i praktyce prawniczej na drodze dostosowania się do warunków europejskich w niemal wszystkich dyskutowanych dziedzinach regulacji prawnych.

Leszek Leszczyński

niemiecki wysoko ocenił poziom pracy obu tych zakładów penitencjarnych. Wyraził nawet opinię, że niektóre polskie rozwiązania (np. system szkolenia kadr) można uznać za wzór godny naśladowania dla innych krajów. Prof. Rotthaus złożył także wizytę w Sądzie Wojewódzkim w Lublinie i w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Przychylił się do prośby Dziekana Wydziału Prawa Kanonicznego i świeckiego KUL prof. Manana Stasiaka wygłoszenia dla studentów tego wydziału wykładu — o podstawowych instytucjach niemieckiego prawa karnego materialnego i procesowego.

Ze strony UMCS gościem niemieckim opiekował sie prof. Andrzej Wąsek, który z prof. Rotthausem utrzymuje od wielu lat bliskie kontakty naukowe.

Andrzej Wąsek

CZŁOWIEK — PRAWO — WOLNOŚĆ

Od 5 do 7 maja 1993 r. w Kazimierzu o. Wiatą odbyta się sesja naukowa zatytułowana „Człowiek Prawo — Wolność. rozważania w oparciu o ustawodawstwo i praktykę prawa karnego", zorganizowana przez Studenckie Koło Penitencjarne Wydziału Prawa i Administracji UMCS.

W konferencji wzięli udział przedstawiciele nauki, praktyki oraz studenci. W trakcie obrad wygłoszono następujące referaty: prof. dr hab. Arnold (iubidii (UW) Sowy projekt kodeksu wykrocieh u szczególnym uwzględnieniem kary aresztu. prof. dr bab. Tadeusz Bojana i (UMCS) Orzekanie i wykonywanie zakładu poprawczego na tle ogólnych zaród odpowiedz lalnaści nieletnich, dr bab. Zbigniew Hośda (UMCS) Kara doiywotniego pozbawienia wolności w świetle standardów międzynarodowych, dr Marek Mcngaua (UMCS) Uwagi o pojęciu wolności no gruncie kodeksu karnego. Marta Jaotdia (studentka III roku prawa) Sytuacja prawno skazanych na karę pozbawienia wolności. z uwzględnieniem nowelizacji ustawodawstwa karnego i generalnych zaloien wykonywania kar

Rozważania teoretyczne zestawiono z aktualnymi wymogami oraz tcndcnqami praktyki organów prooesowycb, a to dzięki aktywnemu uczestnictwu przedstawicieli lubelskiej prokuratury w osobach prokuratorów: Miccryriawa Caekaja i Słaniała"a Rutkowskiego.

Sesja naukowa — po raz pierwszy zorganizowana przez Koło Penitencjarne pozwoliła uczestnikom, a szczególnie studentom na głębsze wejrzenie w aktualne problemy szeroko rozumianego prawa karnego, głownie w kontekście toczących się prac nad nowymi kodyfikacjami Należy sądzić, że praktyka organizowania podobnych sesji przyjmie się w środowisku studenckim, które z jeszcze większym zaangażowaniem włączy się w działalność kół naukowych zajmujących się teoną oraz praktyką karm styczną.