2906542521

220 J. KOPCEWICZ [10]

nio, nie ma konkretnych danych, które by wskazywały, że łodyga i liście zawierają różne populacje fitochromu P_FR.

Wiele badań poświęcono roli fitochromu w zjawiskach fotoperiodyzmu. Wykazano, że czynnikiem determinującym zakwitanie roślin fotoperio-dycznie zróżnicowanych jest stan fotostacjonarny fitochromu (80). Konsekwencją obecności w roślinie odpowiedniej ilości fitochromu P_FR jest uruchomienie syntezy hormonów, powodujących zmianę kierunku różnicowania wierzchołków wzrostu z wegetatywnego na generatywny.

III. Mechanizm działania fitochromu III-l. Fitochrom a właściwości błon

Jak podano uprzednio, wewnątrzkomórkowe rozmieszczenie fitochromu P_R i fitochromu P_FR jest różne. Fitochrom P_FR bezpośrednio po powstaniu przemieszcza się w komórce, przyłączając się do bliżej niezidentyfikowanych, hipotetycznych, receptorów komórkowych. Wywołuje to cały szereg zmian w strukturze i właściwościach błon komórkowych. Do najczęściej stwierdzanych należą zmiany w: transporcie jonów (51,81), przepuszczalności wody i substancji drobnocząsteczkowych (82, 83), potencjałach elektrycznych błon (84,85) oraz aktywnościach związanych z błonami enzymów (51). Konwersje fitochromu kontrolują również ruchy chloroplastów (86—88) i ruchy fotonastyczne liści Mimosa (89) oraz Albizzia (81, 90). Zmiany w strukturze i właściwościach błon zachodzą już po upływie kilku sekund, względnie minut, od momentu powstania aktywnej formy fitochromu. Zastosowanie inhibitorów syntezy kwasów nukleinowych i białek (28, 90) nie hamuje tych procesów.

Wydaje się więc, że mechanizm działania fitochromu związany jest z strukturą i właściwościami błon komórkowych. Fitochrom P_FR przyłączając się do określonych receptorów w błonach komórkowych powoduje zmianę ich struktury. Wpływać on może również na aktywność niektórych enzymów kontrolujących transport jonów i cząsteczek w obrębie komórki (51) oraz związanych z błonami enzymów katalizujących metabolizm związków rozpuszczalnych (51, 91). Fitochrom P_FR regulować może także zawartość związanych z błonami substancji hormonalnych (92). Indukowane więc przez fitochrom zmiany w błonach komórkowych prowadzić mogą do zmian metabolizmu komórki. Okresowe zwiększanie przepuszczalności błon komórkowych regulować może również transport substancji odżywczych oraz hormonalnych.

W ostatnich latach zwrócono uwagę na udział acetylocholiny w reakcjach kontrolowanych przez fitochrom na poziomie błon komórkowych. Wykazano, że światło czerwone powoduje zarówno zwiększenie produkcji jak i wydzielania acetylocholiny przez korzenie fasoli. Daleka czerwień