2906542572

236 K. WOROWSKI, W. ROSZKOWSKA [8]

czanych na czynniki denaturujące, takie jak podwyższona temperatura, krańcowe wartości pH oraz stężone roztwory mocznika i chlorowodorku guanidyny (7, 40).

III. Specyficzność i mechanizm działania

Inhibitory ziemniaczane hamują aktywność wielu enzymów proteolitycznych. Interesujące jest zestawienie wyników badań wpływu inhibitorów ziemniaczanych na aktywność enzymów proteolitycznych różniących się strukturą miejsca wiążącego i miejsca katalitycznego.

Jak wynika z tabeli 2 inhibitory ziemniaczane hamują aktywność proteaz o hydrofitowym miejscu wiążącym substrat, takich jak trypsyna i plazmina, lecz nie wpływają na aktywność trombiny.

Aktywność chymotrypsyny i katepsyny D, które są enzymami o hydrofobowym miejscu wiążącym jest hamowana, ale aktywność pepsyny mimo, że enzym ten zawiera hydrofobowe miejsce wiążące nie zmienia się. Także nie wszystkie proteazy o poliwalencyjnych miejscach wiążących są inaktywowane przez inhibitory ziemniaczane. Subtilizyna i zasadowa pro-teaza izolowana z pleśni Aspergillus flavus są hamowane przez te inhibitory, natomiast aktywność papainy nie ulega zmianie w ich obecności.

Również struktura miejsca katalitycznego enzymów proteolitycznych nie przesądza o ich podatności na działanie inhibitorów. Inhibitory ziemniaczane hamują aktywność wielu proteaz o serynowym miejscu katalitycznym, ale nie wpływają na aktywność innych enzymów serynowych takich jak trombina. Obniżają aktywność katepsyny D, która posiada karboksylowe centrum aktywne, ale nie hamują aktywności pepsyny, enzymu o identycznej strukturze centrum aktywnego. Podobnie inhibitory te hamują aktywność niektórych metaloproteaz (karboksypeptydaza A i B), podczas gdy nie hamują innych metaloproteaz jak kolagenaza.

Powyższe fakty wskazują, że w interakcji enzymu z inhibitorem, obok warunku absolutnego jakim jest struktura miejsca wiążącego i katalitycznego enzymu, istotnym czynnikiem jest konformacja przestrzenna ich najbliższej okolicy, decydująca o dostępności inhibitora (9).

Heterogenność molekularna inhibitorów ziemniaczanych zawierających miejsca reaktywne o różnej strukturze i to nie tylko w różnych cząsteczkach, lecz i w poszczególnych cząsteczkach (co czyni ją poliwa-lencyjną) sprawia, że możliwe jest hamowanie aktywności enzymów proteolitycznych o różnej strukturze miejsca wiążącego i katalitycznego (41, 53, 54, 55).

Specyficzność ziemniaczanych inhibitorów endoproteaz wynika ze struktury ich centrum reaktywnego i uwarunkowana jest konformacją przestrzenną. W centrum reaktywnym inhibitora znajduje się wiązanie