2910489586

159

Recenzje

kresu oświaty i wychowania (polskimi i zagranicznymi, w tym także UNESCO), analizy narodowych i krajowych dokumentów dotyczących edukacji, studiów nad literaturą naukową z dyscyplin zajmujących się kształceniem i wychowaniem, ekspertyz na temat stanu oświaty przygotowanych w ramach badań zleconych specjalnym zespołom naukowym, prognoz rozwoju oświaty i wychowania. Pisząc te rozprawy i studia, autor oparł się na gruntownych licznych badaniach naukowych wykonanych przez siebie, jak również na wieloletnich obserwacjach i doświadczeniach własnych wyniesionych z pracy organizatora i kierownika w resorcie oświaty, wykładow^fcy w licznych formach doskonalenia nauczycieli i innych pracowników oświaty. Z ich treści wnioskować łatwo, iż Profesor czerpał także z doświadczeń zdobytych w' czasie nauczania różnych przedmiotów pedagogicznych — zarówno na studiach stacjonarnych, jak i zaocznych dla nauczycieli oraz z kierowania i organizowania seminariów magisterskich, a także opiekowania się pracami doktorskimi. Ta wielość wiarygodnych źródeł i informacji zagwarantowała wysoki merytoryczny poziom tekstom tworzącym ten tom.

Treść publikacji jest rozległa. Zamieszczone w niej rozprawy i studia dotyczą ważnych zagadnień współczesnej edukacji. W pierwszej — ogólniejszej części, traktującej o reformowaniu i przyszłości systemu edukacji, znalazły się prace na temat warunków, w^r jakich funkcjonuje współczesny system szkolny. Są tam rozważania dotyczące zagrożeń tej edukacji spowodowanych transformacją ustrojową, chaosem aksjologicznym, procesami integracji Polski z Europą, globalizacją. Autor zamieścił także prace ukazujące treści i kierunki wychowania europejskiego jako jedynej w tej chwili drogi dla Polski. Pisząc o edukacji europejskiej, Czesław Banach formułuje ideał wychowania europejskiego (13 cech osobowości, s. 40).

Wskazuje na potrzebę i strategie reformowania współczesnego szkolnictwa, aksjologiczne podstawy edukacji itp. W kolejnym zakresie problemów' poruszonych w rozprawach i studiach zgromadzonych w pierwszej części znalazły się: poziom funkcjonowania współczesnej edukacji — począwszy od przedszkola poprzez szkołę podstawową, średnią („starą” i „nową”), a na szkole wyższej skończywszy (w tym także uczelniach prywatnych). Wskazuje na niski niekiedy i niewystarczający poziom tego kształcenia. W wielu artykułach ukazuje również postępy i mechanizmy reformy szkolnictwa, jej bariery i stymulatory. Uzasadnia, że reforma szkolnictwa to jedna ze strategii rozwoju Polski, to wyzwanie, szansa na przyspieszenie rozwoju cywilizacyjnego naszego kraju i dorównanie do standardów' zachodnich. W tekstach tej części autor ukazuje ponadto liczne zagrożenia edukacji i jej reformy spowodowane m in. złą sytuacją finansową szkolnictwa (także na poziomie wyższym), niedomogami badań pedagogicznych oraz błędami i zaniedbaniem w kształceniu nauczycieli.

Z treści opracowań wypływają jednoznaczne wnioski o konieczności przyspieszenia dalszej reformy edukacji oraz propozycje co do głównych strategii realizacji tej reformy. Autor widzi je m.in. w dialogu różnych środowiskowych i ogólnonarodowych sił skupionych wokół rozwiązywania spraw oświaty, korzystaniu ze wsparcia lokalnych i ogólnonarodowych potencjałów' społecznych, zintegrowaniu kierunków rozwoju szkolnictwa z innymi celami społeczeństwa i państwa. Rysując strategie i plany rozwoju szkolnictwa do 2020 r. Czesław Banach opowiada się wyraźnie za odwoływaniem się do strategii wychowania dla przyszłości oraz podporządkowania całości systemu edukacji modelowi kształcenia ustawicznego i edukacji ciągłej. Z tych tez wypływają jednoznaczne wnioski równoważnego potraktowania edukacji dorosłych (poszkolnej) i oświaty szkolnej.

Wartościowym rozszerzeniem tej części książki jest rozdział poświęcony IV Kongresowi Pedagogicznemu w maju 1939 r. Wiedza na temat Kongresu, w' organizację i realizację którego znaczący wkład mieli nauczyciele i profesorowie szkół wyższych z Krakow-a, była do tej pory mało rozpowszechniona.

Rozprawy i studia zamieszczone w drugiej części omawianego dzieła pt. Szkoła i nauczyciel dotyczą głównie współczesnej szkoły i nauczyciela. W pierwszej grupie prac autor zwraca uwagę na potrzebę i kierunki zmian w' działalności polskiej szkoły na tle dostosowywania naszego systemu społecznego i gospodarczego do Unii Europejskiej, w tym także konieczności decentralizacji zarządzania i kierow-ania szkołami, poprawienia kondycji szkoły itp.

Większość rozpraw i studiów w tym dziale dotyczy nauczycieli, w tym także z obszaru oświaty dorosłych. W szczególności profesor Czesław' Banach omawia w nich funkcje założone nauczycieli