2910489828

84

Dydaktyka

zumiałe dla uczących się. Są to kategorie komunikacyjne, według których język obcy jest używany w różnych sytuacjach życiowych. Wymaga to od nauczyciela dokładnej analizy tematyki. Dobrze byłoby przeprowadzić na początku roku anonimową ankietę, aby zorientować się, jakie są zainteresowania uczniów. Taka ankieta może zawierać również wybór tematów, które mogłyby być dla nich ciekawe, oraz motywy, które zachęciły ich do nauki języka obcego, np. turystyka zagraniczna, czytanie literatury w oryginale, używanie języka obcego w zawodzie, korespondencja, obcojęzyczne filmy.

Przy formułowaniu celów należy wziąć pod uwagę to, że powinny one być osiągnięte przez większość uczniów. Tylko takim sposobem może być podtrzymane zainteresowanie uczącego się procesem przyswajania języka obcego. Określenie celów daje uczniom możliwość kontrolowania swoich postępów albo powtarzania materiału. Uczący nie odnoszą wrażenia, że przerabiają podręcznik, lecz że jest on pomocą w nauczaniu. Również słabsi uczniowie znajdują takie treści, które są w stanie opanować.

Cele nauczania, które uwzględniają tylko aspekt formalny, nie wystarczają do motywacji uczenia się. Uczniom należy uświadomić pragmatyczny aspekt języka. W praktyce wygląda to tak, że nauczyciel mówi uczniom, czego uczą się w danym momencie i jakie znaczenie ma to dla porozumiewania się w języku obcym¹.

Motywacja a wybór tematów

Treści nauczania wywierają duży wpływ na przebieg i wyniki lekcji języka obcego. Główną częścią tego procesu są ćwiczenia, których celem jest rozwijanie przyzwyczajeń językowych. Treści nauczania są więc czynnikami wyznaczającymi językową i umysłową aktywność ucznia. Żeby mogły one wypełnić swoją motywującą rolę, muszą być zaspokojone podstawowe potrzeby uczącego się:

—    potrzeba komunikacji, transfer przyswojonych przyzwyczajeń i zdolności językowych,

—    potrzeba poznania, przekazanie aktualnych i odpowiadających zainteresowaniom uczniów informacji,

—    potrzeby estetyczne, uwydatnienie rzędu pozytywnych emocji².

Informacje znajdujące się w podręcznikach powinny być każdorazowo aktualizowane. Proces ten został nazwany w dydaktyce amerykańskiej personifikacją treści nauczania. Dla nauczycieli języków obcych oznacza to szukanie nowych źródeł ważnych informacji. Do źródeł tych należą: wzajemne powiązania przedmiotów, zainteresowania uczącej się grupy, codzienna rzeczywistość. Motywująca wartość treści nauczania polega na tym, że uczniowie mogą zająć stanowisko w stosunku do tematów, o których coś wiedzą. Zalecane będą tematy z zakresu: rodzina, praca, szkoła, przyjaciele. One interesują uczniów, a jednocześnie odnoszą się do treści krajoznawczych.

Przeważająca tematyka dnia codziennego na lekcjach dla początkujących jest możliwa dzięki możliwości personifikacji i indywidualizacji treści nauczania. Tematyka ta odnosi się do dnia powszedniego ucznia, jego obowiązków i czynności, które wykonuje każdego dnia. Potencjalna wartość tej tematyki nie zawiera się w swojej wartości informacyjnej, która zresztą jest niewielka, lecz w możliwości odwołania się do własnych doświadczeń życiowych, gdyż młodsi uczniowie najchętniej mówią o samych sobie, sw'oich przeżyciach, problemach i doświadczeniach. Zadaniem nauczyciela jest wyjście naprzeciw oczekiwaniom uczniów^ i umożliwienie im opowiadania o rzeczach, które bezpośrednio ich dotyczą. Uczniom starszym i zaawansowanym tematyka dnia codziennego wydaje się być zbyt banalna, w szczególności gdy jest nadużywana. Najlepszą formą wykorzystania tematyki codziennej są luźne rożni owy rozgrze-