2918586939

30

JACEKH. KOŁODZIEJ

wstania różnic radykalnych” - pisze Marcin Król - „...spór wyborczy spowodował, że szczątki programów, jakimi dysponowały obie partie, stawały się stopniowo coraz bardziej odmienne, a nawet sprzeczne. Arytmetyka wzięła górę nad polityką”¹³. Autor ten spostrzega dalej, iż konsekwencje wykreowanego podziału dalece wykraczają poza ramy rywalizacji wyborczej: „W kampanii wyborczej odżył podział na Polaków katolików i fry-wolnych liberałów. Podział ten nie ma nic wspólnego z rzeczywistością, ale mimo to stał się po wyborach rzeczywisty. Jest to największe nieszczęście, jakie wynikło z kampanii, gdyż kompromis na takim moralno-historycz-nym polu jest bardzo trudny albo i niemożliwy”¹⁴. Świadomość tego, że sytuacja wymknęła się politykom z rąk mają również sami politycy. Jan Rokita, nie bez żalu wobec konkurentów, zwraca uwagę na to, że „[rjozgrywka skłóciła na nowo w społecznych emocjach rynek z solidarnością, tożsamość narodową z Europą, katolicyzm z nowoczesnością i obronę tradycji z postulatem fundamentalnych reform państwa”¹⁵. Jego zdaniem, przesłanie kampanii zwycięskiego ugrupowania uruchomiło „podziemną rzekę” - niezwykle silny mechanizm mobilizacji społecznej, który przywołuje głęboko zakorzeniony w polskim dziedzictwie konflikt Sarmatów i reformatorów¹⁶. Jednak pełną wiedzę na temat stopnia rozbieżności między marketingowymi i rzeczywistymi podziałami dają dopiero badania porównawcze świadomości społecznej elektoratów poszczególnych partii.

Problematykę tę bada i opisuje Mirosława Grabowska, zwracając uwagę na to, że dzięki marketingowi politykom udało się w 2005 roku dość łatwo zdekomponować scenę polityczną oraz zmienić przekonania wyborców na temat różnic politycznych. Badaczka podziałów społeczno-politycznych, analizując konstrukcję „Polska solidama-Polska liberalna”, stawia pytanie: „Czy aby PiS, po fiasku „popisowej koalicji”, nie próbuje narzucić społeczeństwu tej opozycji, aby ją zagospodarować? Czy taka „inżynieria polityczna” może się udać?”¹⁷. Jej analizy pokazują, że - jak na razie - zastosowane strategie pozycjonowania okazują się skuteczne wyłącznie w krótkiej perspektywie (zwycięstwa wyborczego, a później zbudowania „sterowalnej większości”). Długookresowe konsekwencje są trudniejsze do ustalenia, ale już teraz można powiedzieć, że zmarnowano wiele kapitału społecznego i politycznego, w tym szansę skupienia ludzi wokół koalicji dwu partii post-solidamościowych, których elektorat od 16 lat konsekwentnie różni się od elektoratu partii postkomunistycznych¹⁸.

¹³    M. K r ó 1: Polska podzielona na katolików i liberałów. Gazeta Wyborcza on-linc, http://scrwisy.gazc-ta.pl/wyborcza, 2.11.2005.

¹⁴    Tamże.

¹⁵    J. R o k i t a: Sarmaci przeciw reformatorom? Gazeta Wyborcza on-linc, http://scrwisy.gazcta.pl/wy-borcza, 3.11.2005.

¹⁶    Zob. tamże.

¹⁷    M. Grabowska: Polska dzieli się na nowo. Gazeta Wyborcza on-linc, http://scrwisy.gazcta.pl/wy-borcza, 17.02.2006. Zob. również M. Grabowska: Podział postkomunistyczny. Społeczne podstawy polityki w Polsce po 1989 roku. Warszawa 2004.

^,8 Zob. M. Grabowska: Polska dzieli się na nowo... jw.