2964938662

PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA. 111

biskupa Kossakowskiego nie było biskupa lat blisko 30 (1808 1832) administratorzy zaś uważali wydział za jakąś wyższą instan-cyę kościelną, tak że konsystorz wileński udawał się do niego w trudniejszych sprawach o decyzyę i radę. Ale jaki też był ten konsystorz_; poznać można z tego, że r. 1823 radził się wydziału, czy by nie można pobłogosławić in articulo mortis małżeństwa z mężatką, która przez 40 lat żyła z innym i miała z nim dzieci, chociaż o śmierci jej męża nic pewnego nie wiedziano... Wpływ wydziału sięgał jednakże jeszcze głębiej i dalej, bo powierzony mu był nadzór i kierownictwo nauki religii we wszystkich szkołach dziewięciu gubernij: Wileńskiej, Grodzieńskiej, Białostockiej, Witebskiej, Mińskiej, Mohylewskiej, Kijowskiej, Wołyńskiej i Podolskiej. Wydział przepisywał podręczniki lub sam je układał, rewidował egzorty katechetów, i zadawał do nich temata, czuwał nad tern, żeby zakładano szkoły parafialne, starał się o to, żeby wszędzie byli nauczyciele religii, a nawet dla młodzieży uniwersyteckiej osobnego nauczyciela religii zaprowadził, i sam go wybierał. Ciekawe jest rozporządzenie, które wydał wydział, żeby katecheci nie miewali więcej kazań do młodzieży nad dziesięć rocznie, bo większej ilości dobrze opracować by nie potrafili. Spowiedź przepisał wydział dla młodzieży cztery razy do roku: na Trzy Króle, Wielkanoc, Oktawę Bożego Ciała i Narodzenie M. B., oznaczył nawet, na życzenie uniwersytetu dwie książki do nabożeństwa, których młodzież miała używać, jedna z nich „Wybór nabożeństwa" wydany przez ks. Misyonarzy.

Ten przywilej wydziału jak niezgodny był z duchem Kościoła, tak też obosiecznym niebawem się okazał. Wydział przepisał dla nauki religii katechizm profesora ks. Golańskiego, ale w r. 1827 zażądał najpierw arcyb. Siestrzeńcewicz, a następnie minister oświaty, żeby wydział ułożył katechizm średni i mniejszy dla szkół, i to na wzór katechizmów, jakie wówczas były w Austryi używane. Profesorowie zabrali się do tej pracy wspólnemi siłami, chociaż ks. Kłągiewicz, już wtenczas zostawszy administratorem dyecezyi, od pracy się umiał wymówić. Dwaj tedy profesorowie ks. Bobrowski i Kidełł opracowali katechizm średni p. t.: Nauka chrześcijańska, podług zasad rzymsko-katolickiego Kościoła, dla użytku gimnazyów naukowego Wileńskiego Wydziału, i ten katechizm został przez