STATUT
DROGI NEOKATECHUMENALNEJ
REFLEKSJE KANONICZNE
Dr Adelchi Chinaglia1
Linie programowe Jana Pawła II
W przemówieniu Ojca Świętego do inicjatorów Drogi Neokatechumenalnej i katechistów
wędrownych 24 stycznia 1997r.2, zawartych jest kilka podstawowych wskazówek dla obecnego
Statutu, stanowiących nowy horyzont, w którym należy umieścić, również w sensie formalnym,
Drogę:
1.  Droga Neokatechumenalna kończy trzydzieści lat życia: wiek  powiedziałbym  pewnej
dojrzałości. Wasze zgromadzenie na Synaju otworzyło przed wami w pewnym sensie nowy etap .
2.  Jak przeżywać w pełni (Drogę Neokatechumenalną)? Jak ją rozwijać? Jak jeszcze lepiej dzielić
się nią z innymi? Jak bronić ją przed rozmaitymi niebezpieczeństwami& Aby odpowiedzieć na te
pytania& rozpoczęliście na Synaju proces redagowania Statutu Drogi .
3. Jest to  krok bardzo ważny otwierający drogę do formalnego uznania prawnego ze strony
Kościoła, dającego wam jeszcze jedną gwarancję autentyczności waszego charyzmatu .
Linie programowe wskazane przez Jana Pawła II stwierdzają, że po uznaniu zasadniczym,
dokonanym listem  Ogniqualvolta 3, po osiągnięciu dojrzałości, możliwe jest rozwinięcie owych
 linii Inicjatorów , wcześniej uznanych za wystarczające i ważne, w  Statut Drogi , dla
 formalnego uznania prawnego , co stanowi dalszą gwarancję i odpowiedz
na pytania postawione
przez Papieża.
Ten zarys prawny został póz
niej potwierdzony przez list z 5 kwietnia 2001r.4, gdzie w
pierwszym akapicie jest mowa o zredagowaniu normy statutowej w celu jej formalnego uznania
prawnego, a w punkcie drugim, że takie uznanie polega  na zatwierdzeniu Statutów jako jasnej i
pewnej reguły życia .
Z tych słusznych przesłanek wnioskuje się co następuje:
a) zatwierdzenie, do którego odnosi się Ojciec Święty, to zatwierdzenie Statutu dotyczącego
Katechumenatu: jest to właśnie zatwierdzenie statutu neokatechumenalnego iter czyli
neokatechumenatu;
b) istotnym okazuje się badanie listu  Ogniqualvolta ponieważ przedstawia ramę i fundamentalne
założenia Statutu.
List  Ogniqualvolta jest nie tylko zasadniczym uznaniem Drogi Neokatechumenalnej, ale
także magna charta tego typu inicjacji chrześcijańskiej uznanej przez Ojca Świętego za
 itinerarium formacji katolickiej ważnej dla społeczeństwa i czasów dzisiejszych .
Jest to myśl Papieża i  mens leżące u podstaw dokumentu:
 Wspólnoty te ukazują w parafiach znak Kościoła misyjnego i �starają się otworzyć drogę do
ewangelizacji tych, co prawie porzucili życie chrześcijańskie, ofiarując im itinerarium typu
katechumenalnego, które przebiega te wszystkie etapy, jakie w Kościele pierwotnym przechodzili
katechumeni, zanim otrzymali sakrament Chrztu; przybliża ich ponownie do Kościoła i do
Chrystusa (por. Catecumenato postbattesimale, �Notitiae, 95-96 [1974], 229) 5.
Jan Paweł II określa  Drogę jako katechumenat pochrzcielny, umocniony w tym przez
swego poprzednika Pawła VI, który w wielu swoich wypowiedziach wyrażał konieczność
przechodzenia we współczesnych czasach tego  iter katechumenalnego , uważając wręcz za
 drugorzędne czy dokonuje się to przed czy po chrzcie6. Chodzi o to, by dostosować do tego,
który jest ochrzczony, metodę stopniowej i intensywnej ewangelizacji, która przypomina i odnawia
w pewien sposób katechumenat minionych czasów7.
List  Ogniqualvolta zawiera trzy bardzo znaczące wyrażenia:
1. doświadczenie przeprowadzane w czasie ( po ponad 20 latach istnienia wspólnot ) i
powszechność miejsca ( rozsiane na pięciu kontynentach );
2. potwierdzenie implicite wielu pasterzy, a w końcu przez samego Ojca Świętego ( także i ja, w
tylu spotkaniach, które miałem jako Biskup Rzymu w parafiach rzymskich& mogłem stwierdzić
obfite owoce osobistego nawrócenia i płodny zapał misyjny );
3. istnienie linii programowych, już skutecznych i wydających te owoce, które są praktyką
katechetyczno liturgiczną, wprowadzoną i potwierdzoną w różnych diecezjach całego świata przez
ich Pasterzy, zawierającą się w owych  liniach zaproponowanych przez inicjatorów , które Ojciec
Święty stwierdza, że zbadał  po zapoznaniu się z dokumentacją i które póz
niej wyraz
nie
potwierdza kluczowym słowem  uznaję  za owoc Ducha Świętego, tego samego ducha, który
sprawia wzrost w Kościele impulsów wielkiej wierności Ewangelii, rozkwit nowych charyzmatów,
które objawiają takie rzeczywistości i nowe instytucje, które wprowadzają je w praktykę 8.
Ponadto, po trzech latach, w nowym dokumencie przesłanym do Współbraci w
Biskupstwie9  zebranych w Wiedniu, by razem dokonać refleksji nad owocami działalności
misyjnej, którą kapłani, katechiści wędrowni i rodziny z Drogi Neokatechumenalnej prowadzą z
wielkodusznym porywem i wielką gorliwością dla Ewangelii , Ojciec Święty potwierdza, że Drogę
Neokatechumenalną trzeba uznać za owoc Ducha Świętego i że osiągnięte rezultaty świadczą nie
tylko o jej zdolności:  odpowiadania na wyzwania sekularyzmu, szerzenia się sekt i braku
powołań , ale także, że jej praktyka katechetyczno-liturgiczna,  Słowo Boże i uczestniczenie w
Eucharystii czynią możliwą stopniową inicjację w święte misteria, formują żywe komórki Kościoła,
odnawiają żywotność parafii poprzez chrześcijan dojrzałych, zdolnych do dawania świadectwa
prawdzie dzięki wierze radykalnie przeżywanej .
Ramy normatywne Statutu
Taki Statut, poza tym, że opiera się na cytowanych dokumentach papieskich, ma jasne
odniesienie do kanonów 788 KPK (Kodeks Prawa Kanonicznego) i 587 KKKW (Kodeks Prawa
KanonicznegoKościołów Wschodnich) dotyczących nieochrzczonych, ale daje się zastosować,
według nauczania Pawła VI, także do tych, którzy rozpoczęli, choćby nawet ochrzczeni, drogę
nawrócenia dla pogłębienia i dojrzewania własnego chrztu.
W takim znaczeniu norma ogólna Katechizmu Kościoła Katolickiego nr 1231, stanowiąc, że:
 Chrzest dzieci ze swej natury wymaga katechumenatu pochrzcielnego , wyjaśnia i zobowiązuje
ochrzczonych do podjęcia katechumenatu pochrzcielnego.
Stąd odnośnym kanonem dla zrozumienia ram normatywnych, w których umieszczony jest
obecny statut, jest kanon 788 KPK i odpowiadający mu kanon 587 KKKW (może bardziej
zrozumiały): ż 1  Ci, którzy pragną złączyć się z Kościołem ( coniungere volunt ), winni być
dopuszczeni z zachowaniem obrzędów liturgicznych do katechumenatu, który nie jest jedynie
ukazywaniem dogmatów i przepisów, ale formacją całego życia chrześcijańskiego i praktyką
należycie dalej trwającą ( tirocinium debite protractum ). Par. 2: Ci, którzy są zapisani do
katechumenatu, mają prawo uczestnictwa w liturgii Słowa i w innych celebracjach liturgicznych
niezarezerwowanych dla wiernych [Eucharystia]. Par. 3: Prawo partykularne ma określić normy
regulujące odbywanie katechumenatu i określające obowiązki i uprawnienia katechumenów .
Nowość tej normy, póz
niejszej do KPK zawarta jest w tym, że podczas gdy w Par. 3 kanonu
788 KPK dana jest Konferencji Biskupów kompetencja do  promulgowania statutów regulujących
katechumenat , w odpowiadającym mu kanonie 587 KKKW wydanie normy należy do  prawa
partykularnego , czyli do Ordynariusza w najbardziej oryginalnej i  tradycyjnej dyscyplinie
Kościoła, która stawia Biskupa w centrum inicjacji chrześcijańskiej.
Z tego widać, że zatwierdzenie niniejszego statutu przez Ojca Świętego, poprzez
kompetentną Dykasterię10, niesie z sobą realizację tych kanonów, oferując Pasterzom Kościoła
powszechnego narzędzie realizujące normę ogólną, przewidzianą przez nr 1229 Katechizmu
Kościoła Katolickiego i wcześniej przez Konstytucję  Sacrosanctum Concilium nr 64 i odnośny
dekret  Ad Gentes nr 14,1.
Należy ponownie odczytać nr 1229 Katechizmu dla zrozumienia aktualności i zgodności
tego  iter z pragnieniem Pasterzy, w odniesieniu do współczesnego człowieka, który żyje w
kontekście bardzo podobnym do czasów Kościoła pierwotnego:  Gdy ktoś chciał stać się
chrześcijaninem, musiał  od czasów apostolskich  przejść pewną drogę i wtajemniczenie złożone
z wielu etapów. Można tę drogę przejść szybciej lub wolniej. Zawsze powinna ona zawierać kilka
istotnych elementów: głoszenie Słowa, przyjęcie Ewangelii, które pociąga za sobą nawrócenie,
wyznanie wiary, Chrzest, wylanie Ducha Świętego, dostęp do Komunii Eucharystycznej.
Sobór przywrócił dla całego Kościoła katechumenat dorosłych, podzielony na wiele stopni:
 Należy przywrócić wielostopniowy katechumenatu dorosłych, pozostawiając wprowadzenie go w
życie Ordynariuszowi miejsca. Dzięki temu czas katechumenatu, przeznaczony na odpowiednią
formację kandydatów, będzie mógł być uświęcony przez obrzędy liturgiczne celebrowane w
kolejnych odstępach czasu . (KL nr 64)
Z drugiej strony KPK przewiduje w kanonie 851 nr 1:  Dorosły zamierzający przyjąć
chrzest winien być najpierw dopuszczony do katechumenatu&  a kanon 865 dodaje:  Aby dorosły
mógł być ochrzczony, powinien wyrazić wolę przyjęcia chrztu, być odpowiednio pouczony o
prawdach wiary i obowiązkach chrześcijańskich oraz być poddany okresowi próby życia
chrześcijańskiego przez katechumenat&  .
Poprzez to  formalne zatwierdzenie Ojciec Święty (poprzez Przewodniczącego Papieskiej
Rady do Spraw Świeckich, któremu daje wyraz
ny i specjalny  mandat listem z 5 kwietnia 2001r.),
idąc po linii swojego dekretu z 1990 roku, oferuje całemu Kościołowi to nowe  ze względu na
owoce i doświadczenie  narzędzie, które rodzi się z doświadczenia Kiko Arg�ello i Carmen
Hern�ndez w barakach Madrytu, zakorzenione w Soborze Watykańskim II: itinerarium pochrzcielne
o naturze katechumenalnej, skuteczną metodę, aby doprowadzić do dojrzałości wiary
jakiegokolwiek ochrzczonego lub nieochrzczonego, który  wyraża wolę przyjęcia wiary w
Chrystusa (kan. 788) lub  stania się chrześcijaninem .
Nie dziwi fakt, że historia, i także Historia Kościoła, powtarza się w analogicznych
sytuacjach: po początku wieku wielkiej zamożności, jak w XVI w., i wobec konieczności wejścia w
dialog z człowiekiem Odrodzenia oraz wobec wyzwania protestantyzmu, papież Paweł III nie
wahał się (wydając bullę ad hoc) zatwierdzić  Ćwiczeń Św. Ignacego zdefiniowanych przez Piusa
XI jako:  kodeks bardzo mądry i powszechny kierownictwa duchowego dusz (Fliche-Martin, Storia
della Chiesa, Vol. XVII, str. 89); ustanawiając tym samym oryginalną metodę prawną ochrony tego,
co było pierwszym  ordo dla nawrócenia i dla wzrostu w wierze.
Statut Drogi Neokatechumenalnej jest nowym iter wtajemniczenia chrześcijańskiego,
opartym na praktyce katechetyczno liturgicznej, który ma jako podmiot nośny Pasterza Diecezji.
Ponieważ w ten sposób realizuje się jedna z fundamentalnych, jeśli nie główna, funkcja Kościoła 
gdyż dotyczy ona Narodzenia w Chrystusie, jego Ciała  nie może mieć ona innego podmiotu, jako
z
ródło i punkt odniesienia, niż Biskup. Ten z kolei ma w liniach inicjatorów, zebranych w Statucie,
normę realizowania tego typu katechumenatu.
Taka jest odpowiedz
i urzeczywistnienie tego, co zalecał Ojciec Święty już na VI
Sympozjum Biskupów Europy w 1985r.: trzeba powrócić do pierwotnego schematu Kościoła, do
z
ródeł11,  do prawdziwego wtajemniczenia w misterium zbawienia, do integralnej formacji życia
chrześcijańskiego (Ad Gentes 14,1).
Rzym, Czerwiec 2002
[1] Kierownik Adwokatury Prowincji Weneckiej i Doktor Prawa Kanonicznego.
[2] Por. L Osservatore Romano, 25 stycznia 1997, str. 4.
[3] Jan Paweł II, List Ogniqualvolta, 30 sierpnia 1990, w AAS 82, 1990, 1513-1515.
[4] Por. L Osservatore Romano, 17 kwietnia 2001.
[5] Por. Jan Paweł II, List Ogniqualvolta, 30 sierpnia 1990, w AAS 82, 1990, 1514.
[6] Por. Audiencja z 8 maja 1974, Notitiae 95-96 lipiec-sierpień 1974, str. 230.
[7] Por. Audiencja  Po chrzcie z 12 stycznia 1977, w L Osservatore Romano, 13 stycznia 1977.
[8] Por. Jan Paweł II, List Ogniqualvolta, 30 sierpnia 1990, w AAS 82, 1990, 1514.
[9] Por. Jan Paweł II, List  Do Czcigodnych Współbraci w Biskupstwie , z 12 kwietnia 1993.
[10] Por. Jan Paweł II, List do  Czcigodnego Brata Jamesa Francisa Stafforda , w L Osservatore Romano, 17 kwietnia
2001.
[11] Por. Jan Paweł II, Przemówienie na VI Sympozjum Biskupów Europy, nr 13, 11 paz
dziernika 1985.