Nie jest on jednak jedynym czynnikiem, który należy brać pod uwagę przy sterowaniu działaniem pracownika. Warto także rozpatrywać poziom sprawności działania, który najwyraźniej przejawia się w działaniu w sytuacjach trudnych oraz temperament działający jako regulator biologiczny, który odzwierciedla się przede wszystkim w dynamice działania.
Należy zdać zatem sobie sprawę, że omówione powyżej potrzeby i motywacje oraz ocena ich wartości, ocena prawdopodobieństwa osiągnięcia celu i poziom aspiracji - nie tylko determinują ogólny kierunek działania i wybór konkretnego celu, ale wpływają także na przebieg działania, sterując tak, aby cel został osiągnięty. Wszystko to powoduje, że działanie charakteryzuje złożoność i wieloaspektowe uwarunkowanie. Na wyczerpujące omówienie tych zagadnień brak jednak miejsca w ramach skryptu.
3. PROCES PRZYSTOSOWANIA SIĘ PRACOWNIKA DO PRACY
Proces przygotowania do pracy to proces osiągania odpowiedzialności, zachowań i postaw, dostosowanych do wymogów sytuacji pracy14. Obejmujący z jednej strony modyfikację zachowań i postaw po stronie pracownika, z drugiej zaś strony modyfikację wymogów i warunków po stronie zakładu pracy i pracodawcy. Kiedy zachodzą reakcje jednej strony na zmiany po drugiej stronie - mówimy o przystosowaniu. Jak widać przystosowanie do pracy jest procesem dwustronnym, gdzie ma miejsce wzajemne oddziaływanie na siebie obydwu stron uczestniczących w tym procesie. Świadczy to o dynamice procesów przystosowawczych i aktywnej roli przystosowania.
Proces przystosowania się człowieka do pracy można rozpatrywać z trzech punktów widzenia15:
□ przystosowania do funkcji zawodowych;
□ przystosowania do fizycznego środowiska pracy;
□ przystosowanie do społecznego środowiska pracy.
Przystosowanie do funkcji zawodowych obejmuje przystosowanie do wymogów dotyczących całokształtu procesów produkcyjnych lub usługowych na danym stanowisku pracy. Skuteczność przystosowania zależeć będzie od następujących elementów:
□ przygotowania zawodowego jednostki, zdobytego w trakcie edukacji szkolnej;
□ predyspozycji psychologicznych pracownika i ich odpowiedniości do tych, które są określone dla każdego stanowiska pracy;
14 Maciąg L., Psychospołeczne aspekty przystosowania do pracy, w: Socjologia i psychologia pracy, pod red. Bugla J., AGH, Kraków 1994, str. 129.
15 Maciąg L., Psychospołeczne aspekty przystosowania do pracy, w: Socjologia i psychologia pracy, pod red. Bugla J.. AGH. Kraków 1994, str. 130 - 131.
15