3184152938

446 D. FRĄCKOWIAK I IN. [8]

VI. Uporządkowania cząsteczek

Prowadzono doświadczalne badania uporządkowania barwników w centrach reaktywnych i układach „anten”. I tak znaleziono z liniowego dichroizmu fotoindukowanych zmian absorpcji związanych z utlenieniem centrum, że pierścienie chlorofilu w centrach są zorientowane prawie równolegle do płaszczyzny membran (47, 48). Badano również podobną metodą uporządkowanie innych barwników (49, 50).

Oprócz badań organizmów fotosyntetyzujących prowadzono badania modelowe i tak na przykład badano orientację grup chromoforowych bili-proteidów przez sztuczny ośrodek anizotropowy (51). Z wielu względów użyteczna przy próbach porównania wyników doświadczenia z teorią jest praca Eisingera i Dalea (52). Autorzy ci wyliczyli w konkretnych uproszczonych przypadkach orientacyjny czynnik występujący we wzorze na wydajność przekazywania energii (wzór 12). Czynnik ten można przedstawić:

x = (D x A) — 3 (D x R)(A x R)

gdzie: D i A — momenty przejść donora i akceptora,

R ■*-    — wektor łączący środki wektorów momentów przejść.

Zwrócono uwagę, że należy odróżnić dynamiczne i statyczne wydajności przekazywania energii (52). Przypadek dynamiczny występuje wtedy, gdy czas potrzebny na przekazanie energii jest długi w porównaniu z czasem obrotu cząsteczek. W tym przypadku, każdej parze donora i akceptora odpowiadają różne konfiguracje, należy je przeto uśrednić. Średnie prawdopodobieństwo przekazywania ujmuje wzór 2.

__<K_Ti)_

Td¹ +<K_t1>

gdzie:    — prawdopodobieństwo przekazywania przy i-tej konfi

guracji, przy czym:

S n_tK_Ti

(3)    <K_Ti> = —

ni — częstość, z którą występuje konfiguracja i, t_d — średni czas życia donora.

W przypadku statycznym występują w zespole par D i A różne wzajemne orientacje, lecz nie zmieniają się one w czasie przebywania wzbudzenia w cząsteczce donora. W wyniku średnie prawdopodobieństwo przekazywania energii wyraża wzór 4: