3184153090

Post. Biochem. 22, 483—490, (1976).

MARIA PILARSKA*

Biosynteza eterowych odpowiedników lecytyn i fosfatydyloetanoloamin

Biosynthesis of Ether Bonds Containing Analogues of Phosphatidylocholines and Phosphatidylethanolamines

Oprócz fosfolipidów dwuacylowych w przyrodzie występują również ich eterowe odpowiedniki — fosfolipidy O-alkilowe i O-alkenylowe. Strukturę tych fosfolipidów ustalono ostatecznie pod koniec lat pięćdziesiątych (1). O-alkenylowe pochodne nazwano plazmalogenami, gdyż uwalniane z nich w określonych warunkach aldehydy są odpowiedzialne za histoche-miczną reakcję aldehydową obserwowaną w plazmie komórkowej (reakcja plazmalowa). Plazmalogeny cholinowe i etanoloaminowe (l-alk-l’-enylo-2--acylo-sn-glicero-3-fosfocholiny i l-alk-l’-enylo-2-acylo-sn-glicero-3-fos-foetanoloaminy) zawierają grupę alkenylową (najczęściej C_u, C_]6, Ci₈) w pozycji pierwszej reszty glicerolowej. W O-alkilowych fosfatydylocholi-nach i fosfatydyloetanoloaminach (l-alkilo-2-acylo-sn-glicero-3-fosfocholi-nach i l-alkilo-2-acylo-sn-glicero-3-fosfoetanoloaminach) w pierwszej pozycji reszty glicerolowej znajduje się grupa alkilowa.

Eterowe fosfolipidy zostały stosunkowo późno zbadane, ponieważ nie można ich było oddzielić od dwuacylowych pochodnych przy pomocy standartowych metod rozdziału chromatograficznego fosfolipidów. O-alkilowe fosfatydyloetanoloaminy wyizolowane dopiero w 1958 roku z żółtka jaja (2), a plazmalogeny cholinowe otrzymano po raz pierwszy w 1962 roku z serca wołu (3). W analizie eterowych fosfolipidów bardzo pomocna okazała się opracowana przez D a w s o n a i wsp. (4) metoda stopniowej hydrolizy, która pozwala na rozdzielenie produktów powstałych po zhydrolizowaniu wszystkich trzech typów (alkiloacylowych, alkenyloacylowych i dwuacylowych) fosfolipidów.

Stwierdzono, że fosfolipidy eterowe obecne są w tkankach zwierząt prawie wszystkich gatunków; najczęściej występują one jedynie w śladowych ilościach. Znaczniejsze ilości tych fosfolipidów wykryto w tkankach zwierząt wyższych i to głównie w mięśniu sercowym i szkieletowym, tkan-

* Dr. Zakład Biochemii Układu Nerwowego i Mięśni, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego ul. Pasteura 3, 02-093 Warszawa

Wykaz stosowanych skrótów: CDP-cholina — cytydyno-5’-dwufosfocholina; CDP--etanoloamina — cytydyno-5’-dwufosfoetanoloamina; EGTA — etylenoglikolo-bis(2--aminoetylo)N,N’czterooctan.