3184153093

Post. Biochem. 22, 439—465, (1976).

DANUTA FRĄCKOWIAK *, KRZYSZTOF FIKSlNSKI **

Przekazywanie energii w jednostkach fotosyntetycznych ***

Energy Transfer in Photosynthetic Units I. Wstęp

Od wielu lat wiadomo, że w organizmach fotosyntetyzujących zachodzi migracja energii wzbudzenia od cząsteczek absorbujących światło słoneczne („anten”), do tych w których zachodzą reakcje fotochemiczne czyli tzw. centrów reaktywnych. Pomimo dużego i ciągle rosnącego materiału doświadczalnego oraz całego szeregu rozważań teoretycznych nie udało się jeszcze ostatecznie uzgodnić poglądu na mechanizm molekularny odpowiedzialny za tę migrację.

Ukazał się już cały szereg przeglądowych opracowań referowanego zagadnienia (1 — 8), przedstawionych bądź w monografiach poświęconych całemu zjawisku fotosyntezy (np. 1, 9), bądź też w opracowaniach omawiających jedynie pierwotne procesy fotosyntezy (np. 3, 7). Autorzy tych opracowań używają różnych sposobów opisu zjawiska migracji energii. Nie jest jednak łatwy ani wybór najwłaściwszego przybliżenia fizycznego, ani też prawidłowe przejście od jednego typu opisu do innego (10, 11).

Celem niniejszego artykułu jest konfrontacja różnych współczesnych poglądów zarówno na mechanizm przekazywania energii między pigmentami aparatu fotosyntetycznego jak i na proces pułapkowania tej energii w centrach reaktywnych. Migracja energii jest wynikiem wielu aktów przekazania energii (energ-y transfer), przy czym zakłada się przeważnie, że wzbudzenie błądzi w sposób przypadkowy w układzie „anten”, aż osiągnie centrum.

* Prof. dr, ** mgr, Instytut Fizyki Politechniki Poznańskiej, Piotrowo 3, 60-965 Poznań.

*** Referat sympozjalny wygłoszony na XIII Zjeździe Polskiego Towarzystwa Biochemicznego, Toruń, 4—7 wrzesień, 1975 r.

Wykaz stosowanych skrótów: ESR — elektronowy rezonans spinowy; ENDOR — podwójny rezonans elektronowo-jądrowy; z— średni czas życia w stanie wzbudzonym; K — liczba przekazań energii w jednostce czasu (szybkość przekazywania); D i A —

donor i akceptor energii; D i A — momenty przejść donora i akceptora; R — odległość D — A; x— czynnik orientacyjny; r — anizotropia emisji; LRRT — dalekozasię-gowe przekazywanie rezonansowe.