3184153117

Post. Blochem. 22, 491—509, (1976).

KRYSTYNA KONOPKA*

Wewnątrzkomórkowy transport żelaza

Intracellular Transport of Iron

Około 90% żelaza znajdującego się w warunkach prawidłowych w osoczu pochodzi z rozpadu hemoglobiny, który odbywa się w układzie siatecz-kowo-śródbłonkowym, głównie wątroby i śledziony. Ilość żelaza pochodząca z wchłaniania jelitowego jest niewielka a wymiana żelaza między hemoglobiną i białkami magazynującymi żelazo — ferrytyną i hemosyderyną bardzo powolna.

Prawie całe żelazo zawarte w osoczu jest zużywane w procesie syntezy hemoproteidów. Synteza Hb wymaga dziennie 30—40mg żelaza, co stanowi ilość 6—10 razy większą od całkowitej zawartości żelaza w osoczu. Podczas ciąży duże ilości żelaza pobiera z osocza łożysko.

Osoczowym przenośnikiem żelaza, który odgrywa rolę w regulacji metabolizmu żelaza, jest transferryna (Tf) (1,2,3,4,5,6,7). Mechanizm uwalniania żelaza z transferryny do tkanek nie został do tej pory całkowicie wyjaśniony. Komórki, które mają zdolność wbudowywania żelaza (wątroba, jelito cienkie, tkanki erytropoetyczne) posiadają na powierzchni błony komórkowej swoiste receptory wiążące transferrynę (8,9,10,11,12). Ilość receptorów warunkuje intensywność włączania żelaza i zależy od potrzeb danej tkanki. Komórki erytroidalne w procesie dojrzewania tracą receptory i dojrzałe krwinki czerwone nie mają zdolności pobierania żelaza. Nieliczne prace postulują udział innych białek osocza w transporcie żelaza. We frakcji y-globulin ludzkiej surowicy opisano białka wiążące żelazo, odmienne pod względem immunologicznym od transferryny (13). Sugerowano, że ferrytyną obecna w osoczu szczurów odgrywa rolę w przenoszeniu żelaza z komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego do parenchymalnych komórek wątroby (14).

Pomimo dużej ilości danych o funkcji transferryny i syntezie hemu, niewiele wiadomo o mechanizmach transportu żelaza w obrębie komórki. Część badaczy postuluje udział specyficznych białkowych przenośników

* Dr, Zakład Biochemii, Instytut Fizjologii i Biochemii Akademii Medycznej w Łodzi, ul. Lindleya 6, 90—131 Łódź.

Wykaz stosowanych skrótów: Tf — transferryna, Tf—Fe—A — kompleks trans-ferrryna—Fe—anion; Hb — hemoglobina