3184153102

486 M. PILARSKA [4]

Tlen w wiązaniu eterowym fosfolipidów* pochodzi z alkoholu długołań-cuchowego, co wykazały badania z użyciem substratów znakowanych tlenem ^lsO (23). W badaniach zarówno in vivo jak i in vitro, jako alkohol tłuszczowy stosowany jest zwykle heksadekanol.

Alkilofosfodwuhydroksyaceton, który zidentyfikowano (17, 24) jako związek pośredni w syntezie eterowych lipidów, ulega następnie redukcji do alkiloglicerofosforanu (l-alkilo-sn-glicero-3-fosforanu) przy udziale NADPH (Ryc. 1, reakcja 3) (17).

Po wprowadzeniu grupy acylowej w drugą pozycję reszty glicerolowej powstaje alkiloacyloglicerofosforan (l-alkilo-2-acylo-sn-glicero-3-fosforan (Ryc. 1, reakcja 4), będący alkilową pochodną kwasu fosfatydowego. Dwie ostatnie reakcje obserwowano w mitochondriach wątroby świnki morskiej i mikrotomach mózgu szczura (20) oraz w tkankach nowotworowych (17).

Przy udziale odpowiedniej fosfatazy powstają alkilowe pochodne dwu-glicerydów (l-alkiło-2-acylo-sn-glicerole) (Ryc. 1, reakcja 5) (17), które analogicznie jak dwuacylowe dwuglicerydy reagują z CDP-choliną lub CDP-etanoloaminą z utworzeniem O-alkilowych fosfolipidów (l-alkilo-2-acylo--sn-glicero-3-fosfocholin i l-alkilo-2-acylo-sn-glicero-3-fosfoetanoloamin) (Ryc. 1, reakcja 6 i 7) (25). Tę ostatnią reakcję obserwowano w tkankach nowotworowych (25) i w mikrosomach wątroby i mózgu szczura (13, 26).

Etanoloaminofosfotransferazę (CDP-etanoloamina: 1,2-dwugliceryd eta-noloaminofosfotransferazę (E.C. 2.7.8.1)) katalizującą syntezę eterowych fosfolipidów z CDP-etanoloaminy (CMP-³²P-etanoloaminy) i naturalnych alkiloacylogliceroli oraz dwuacylowych gliceroli scharakteryzowano w mikrosomach mózgu szczura (13). W zależności od typu dodanych dwuglice-rydów następowała synteza dwuacylowych lub eterowych fosfolipidów. Egzogenne alkiloacylowe dwuglicerydy hamowały inkorporację endogennych dwuacylowych dwuglicerydów do frakcji fosfatydyloetanolo-amin, co wskazuje że fosfotransferaza nie jest specyficzna w stosunku do rodzaju dwuglicerydów. Istnieją także sugestie, że te same fosfotransfera-zy są odpowiedzialne za syntezę O-alkenylowych fosfolipidów etanoloami-nowych i cholinowych (27).

Sądzi się powszechnie, że w tkanach zwierząt wyższych jednym wspólnym etapem syntezy zarówno dwuacylowych fosfolipidów, jak i ich eterowych pochodnych jest acylacja fosfodwuhydroksyacetonu. Jednakże synteza dwuacylowych fosfolipidów poprzez acylofosfodwuhydroksyaceton ma małe znaczenie (28). Wykazano (21), że jeżeli acylofosfodwuhydroksyaceton ulegnie redukcji do acyloglicerofosforanu, to nie może on już służyć jako prekursor eterów alkilowych. Dlatego też w literaturze mówi się o braku bezpośredniego połączenia metabolicznego między fosfolipidami dwuacylo-wymi i eterowymi.

Fosfolipidy eterowe mogą być prawdopodobnie syntetyzowane innymi drogami niż poprzez fosfodwuhydroksyaceton. Uzyskano dane (29) wskazujące na to, że inkorporacja 2-³H-glicerolu do alkilowych fosfolipidów