3184153257

528 E. DAHLIG [2]

oraz dobrze zróżnicowane, wolno rosnące wątrobiaki — w przeciwieństwie do słabo zróżnicowanych i szybko rosnących — charakteryzują się niewielką aktywnością glikolityczną (17, 18). Stąd obecnie intensywną aerobo-wą glikolizę traktuje się jako przejaw odróżnicowania, a nie pierwotnej transformacji nowotworowej (1, 14).

W artykule przedstawiono dane dotyczące form molekularnych hekso-kinazy, aldolazy, kinazy pirogronianowej, fosfofruktokinazy, fosfofatazy fruktozo-l,6-dwufosforanowej, fosforylazy i syntetazy glikogenowej z nowotworów wątroby oraz ze zdrowych tkanek o wzmożonej proliferacji, takich jak tkanki płodowe, czy regenerująca wątroba.

I. Heksokinaza

W wątrobie ssaków znajdują się dwa enzymy fosforylujące glukozę, a mianowicie heksokinaza (E.C. 2.7.1.1) i glukokinaza (E.C. 2.7.1.2).

Heksokinaza wykazuje powinowactwo do wielu heksoz, ma niską K_m dla glukozy = 0,01mM (19). Metodą elektroforezy w żelu skrobiowym wykazano heterogenność heksokinazy i różne jej formy oznaczono I—IV w miarę wzrastającej ruchliwości w kierunku anody. Formą IV, dominującą w wątrobie jest glukokinaza (20). Formy I—III heksokinazy mają podobną masę cząsteczkową, optimum pH, K_m dla fruktozy. Różnią się natomiast nieco K_m dla glukozy, K_f dla glukozo-6-fosforanu, termostabilnością, podatnością na działanie czynników proteolitycznych i stopniem inhibicji substratowej (21). Aktywność heksokinazy w wątrobie szczura, w przeciwieństwie do glukokinazy, nie zależy zasadniczo od warunków dietetycznych zwierzęcia i wpływu hormonów (19,22,23). Obserwowano jednak spadek aktywności formy II w wątrobie szczurów głodzonych oraz z cukrzycą (24—27).

Uważa się, że glukokinaza, charakterystyczna dla wątroby, gra istotną rolę regulacyjną w wykorzystaniu glukozy. Enzym ten cechuje wysoka K_m dla glukozy = lOmM (19). Aktywność glukokinazy maleje w wątrobie szczurów głodzonych lub z cukrzycą, a wraca do normy .po podaniu zwierzętom glukozy lub insuliny (22—24,28,29). Stwierdzono, że wzrost aktywności tego enzymu w powyższych warunkach wynika z jego biosyntezy de novo (19).

Forma I heksokinazy dominuje w mózgu i nerce, II w mięśniu szkieletowym, a IV, czyli glukokinaza, w wątrobie (20,21,30). Mimo częstego określania omawianych form jako izoenzymy, nie jest to jak dotąd udowodnione (31). Masa cząsteczkowa glukokinazy równa 48 000, wobec masy cząsteczkowej heksokinazy równej 96 000 oraz podobieństwo składu amino-kwasowego obu enzymów (32—34) może wskazywać na powstanie hekso-kinaz I—III przez podwojenie genu glukokinazy (34).