3218343474

XXVIII Międzynarodowe Sympozjum im Bolesława Krzysztofika AQUA 2008 ŚCIEKI I OSADY ŚCIEKOWE

OCENA EKOTOKSYKOLOGICZNA ODPADÓW POFLOTACYJNYCH

(ECOTOXICOLOGICAL ASSESSMENT OF FLOTATION TAILINGS)

Małgorzata Krawczyńska, Justyna Klein, Joanna Biazik

Słowa kluczowe: odpady poflotacyjne, toksyczność, biotesty Streszczenie

W artykule przedstawiono ocenę ekotoksykologiczną wyciągu z osadów po flotacji rudy miedzi. Materiał pobrany byl z nieczynnego obecnie zbiornika poflotacyjnego znajdującego się w okolicach Warty Bolesławieckiej. Poniżej zamieszczono wstępne wyniki badań toksyczności osadów poflotacyjnych przeprowadzonych za pomocą dwóch mikrobiotestów Rapidtoxkit i Thamnotoxkit, wykorzystujących gatunek skorupiaka Thamnocephalus platyurus. Uzyskane wyniki badań wskazują na nietoksyczny' charakter wyciągu czego przyczyną może być nie przechodzenie metali ciężkich z osadu poflotacyjnego do roztworu wodnego.

Wstęp

Jedynym przedsiębiorstwem w Polsce zajmującym się wydobyciem i przetwórstwem rud miedzi jest KGHM Polska Miedź SA. Do specyficznych odpadów przemysłu miedziowego zalicza się między innymi odpady poflotacyjne, które stanowią 94% masy wszystkich wytwarzanych odpadów. Powstają one podczas procesu flotacji, który' polega na odzyskaniu z rudy minerałów miedzi. Ich skład jest zbliżony do składu surowca poddawanego flotacji, gdyż zawartość miedzi w rudzie jest mała. Obecnie osady poflotacyjne są deponowane na składowisku ..Żelazny Most”, który jest największym tego ty pu obiektem na świecie. Gromadzi się tam odpady powstające w trzech należących do przedsiębiorstwa kopalniach: Polkowice, Rudna, Lubin [1].

Analizy składu chemicznego wskazują na obecność w osadach poflotacyjnych metali takich jak : miedź, ołów, cynk i nikiel. Badania mineralogiczne informują o znacznej zawartości dolomitu i kwarcu, których wzajemny procentowy' stosunek zależy od typu rudy [2].

Obecnie dużo zainteresowania poświęca się zagadnieniom dotyczącym możliwości wykorzystania nagromadzonych odpadów i zagospodarowania rozległych obszarów zbiorników poflotacyjnych. Istotne wydaje się poznanie ich wpływu na organizmy żywe poprzez ocenę ekotoksykologiczną z wykorzystaniem bioindykatorów reprezentujących wszystkie poziomy troficzne charakterystyczne dla danego ekosystemu. W metodzie bioindykacji wykorzystuje się jako wskaźnik organizm, którego reakcja jest podstawą do oceny sumarycznej toksyczności badanej próby (gleby, wody, osadu). W rezultacie obserwuje się symptomy tj. zmiany na poziomie fizjologii, biochemii, morfologii, a także śmiertelność organizmów wskaźnikowych. W wielu laboratoriach stosuje się obecnie mikrobiotesty, które wykorzystują do oceny stanu środowiska wodnego i ścieków, formy kryptobiotyczne bioindykatorów i są dostępne w sprzedaży'jako gotowe pakiety[3,4].

Część doświadczalna

W przeprowadzonych badaniach ekotoksykologicznych do analiz przygotowano ekstrakt z osadu poflotacyjnego zgodnie z normą DIN 38419. Proporcja osadu do wody' wynosiła 1:2. Próby wytrząsano 24 h i odwirowano przy' 5-15 tys. G. Następnie przefiltrowano przez filtr membranowy 0,22 pm. Tak przygotowany wyciąg z osadu poflotacyjnego użyto do badań.

Omawiany osad poddano analizom toksy kologicznym z wykorzy staniem biotestów. Badano zmiany toksyczności w zależności od stężenia i czasu działania trucizny . Biologiczne oznaczenia były przeprowadzane na larwach skorupiaka Thamnocephalus platyurus otrzymywanego z cyst przetrwanych. Wykorzystano dwa mikrobiotesty 24h Thamnotoxkit F™, który jest testem toksyczności ostrej oraz test Rapidtoxkit™, będący szybszą wersją dającą odpowiedź po 1 h ekspozycji larw skorupiaka na działanie potencjalnie toksycznej próbki. Thamnocephalus platyurus w porów naniu z innymi bezkręgowcami stosow anymi powszechnie do monitorow ania środow iska wodnego wykazuje wysoką czułość na substancje toksyczne w dawkach poniżej śmiertelnej. W szczególności organizmy te są czułe na obecność w próbkach testowych metali, co zapewnia szybką odpow iedź i brak fałszywych wyników.

-60-