3220343383

Jacek Radziewicz-Winnicki - Architektura Gliwic... 245

2. Obraz z 1626 r. przedstawiający ocalenie Gliwic podczas oblężenia w okresie wojny 30-letniej, przechowywany w kościele Wszystkich Świętych

ubiegłych lat¹. W najbliższym otoczeniu średniowiecznego jeszcze miasta, we wsi Szobiszowice powstał zapewne jeszcze pod koniec XIII w. parafialny kościółek Św. Bartłomieja, usytuowany przy historycznym szlaku do kasztelańskiego Toszka (przy obecnej ul. Toszeckiej), który według przekazów historycznych ufundowany został przez rycerski zakon Templariuszy. Jego obecny kształt jest już jednak wynikiem późniejszych, XVII-wiecznych przekształceń. Wnętrze tego być może niegdyś ufortyfikowanego kościółka kryje w prezbiterium unikatową, późnorenesansową polichromię sklepienia, przedstawiającą „Drzewo Jessego". Nieco później, bo w XVI w. na terenie przedmieścia Bytomskiego wybudowano niewielki kościółek św. Barbary (przypuszczalnie w drewnianej konstrukcji szachulcowej), którego wygląd z połowy XIX w. przekazany został w formie płaskorzeźby na pomniku upamiętniającym jego rozbiórkę i wzniesienie nowego kościoła Św. Barbary przy obecnej ul. Dworcowej. Kolejno, we wsi Ostropa (obecnie dzielnicy miasta) wzniesiono przed 1447 r. kościół Św. Jerzego, erygowany jako parafialny w 2 połowie XV w. Przypuszczalnie z tego okresu pochodzi jego murowane prezbiterium. Drewniana nawa oraz dzwonnica dostawione zostały około 1640 r. lub po wojnach ze Szwedami w latach 1667-1668². Okres XVI i XVII w. zaznaczył się wybudowaniem na przedmieściu Raciborskim początkowo drewnianego (1515 r.), później murowanego (1623 r.) kościoła Podwyższenia Krzyża Św., który wraz z klasztorem Reformatów (później Redemptorystów) pamięta przejazd wojsk Jana III Sobieskiego na odsiecz wiedeńską w 1683 r. Ze względu na specyficzną konfigurację przestrzenną tej części dawnego przedmieścia Raciborskiego, to jest istniejące rozwidlenie dróg (wylot Wieczorka, dawnej Klasztornej i obecnej Daszyńskiego i Kozielskiej), a także odstąpienie w regule zakonu Reformatów od orientowania kościoła na wschód, gliwicki kościół Św. Krzyża usytuowano w ten sposób, że prezbiterium skierowane zostało w kierunku północnym. Zespół klasztorny utrzymany jest w skromnych formach architektury barokowej, co

Wstępne wyniki tych badań przedstawione zostały w formie referatów wygłoszonych przez autora badań, dr Mirosława Furmanka na konferencjach naukowych zorganizowanych przez Muzeum w Gliwicach: w 2000 r. „Z przeszłości Gliwic", referat pt. „Stan i perspektywy badań archeologicznych Starego Miasta w Gliwicach"; w 2003 r. „Początki i rozwój miast Górnego Śląska", referat pt. „Gliwice w śioietle badań archeologicznych".

Katalog Zabytków Sztuki w Polsce (dalej KZSP), t. VI, zeszyt 5. Powiat gliwicki, s. 46.