3220343385

Jacek Radziewicz-Winnicki - Architektura Gliwic... 247

według projektu samego Fryderyka Augusta Stulera w 1. 1855-1859, a po 1945 r. przejęty przez zarząd wojskowy jako katolicki kościół garnizonowy. Prosta i funkcjonalna w swej postaci architektura tej świątyni nawiązuje do układów przestrzennych bazylik wczesnochrześcijańskich, zaś w okresie swej budowy odpowiadała ówczesnym wytycznym ideolo-giczno teologicznym odnośnie budowania nowych kościołów w stylu narodowo chrześcijańskim, nazwanym w Niemczech „Rundbogenstil". Okres XIX-wiecznego historyzmu reprezentowany jest przez znakomity pod względem formy i proporcji obecnie katedralny kościół ŚŚ. Piotra i Pawła, wzniesiony jako nowa, parafialna świątynia katolicka dla mieszkańców rozwijających się dynamicznie Gliwic. Budowlę tę wybudowano w latach 1896-1900 według projektu wiedeńskiego architekta Hugona Brunona Heera, pochodzącego z Bytomia. Kościół posiada trójnawowy, bazylikowy układ przestrzenny z transeptem i wielobocznym obejściem wokół prezbiterium. W fasadzie świątyni dominuje wyniosła, ażurowa w górnej swej części wieża, zwieńczona smukłym, iglicowym hełmem, flankowanym czterema narożnymi wieżyczkami. Zaprojektowany został w stylu neogotyckim, z użyciem cegły jako faktury kolorystycznej zarówno od zewnątrz, jak i w strukturze wewnętrznej. Cegła spiekana (klinkier) wraz z kształtkami profili architektonicznych, polewanymi ciemnobrązową glazurą, tworzy dekoracyjne i malownicze wątki w postaci żeber sklepiennych, służek i filarów oraz naroży przypór zewnętrznych. Architekt zastosował tu konsekwentnie system konstrukcyjny charakterystyczny dla śląskiej architektury sakralnej okresu gotyku, polegający na wyprowadzeniu łęków przyporowych oraz wież sił na zewnątrz budowli. Odpowiednie dla epoki i stylowo związane z architekturą katedry jest jej wyposażenie, co nadaje tej świątyni jednolity i skończony architektonicznie charakter. W kilka lat później, w podobnej konwencji stylowej wybudowano nowy, parafialny kościół Św. Bartłomieja, dla przyległej od północy miasta wsi Szobiszowice, który zastąpił wcześniej wspomniany, za mały i niewystarczający już dla potrzeb parafii, średniowieczny kościółek pod tym samym wezwaniem przy ul. Toszeckiej. Ten nowy i bardzo okazały kościół szobiszowicki zrealizowano w latach 1907-1911, według projektu znanego i twórczego na Górnym Śląsku architekta, Ludwiga Schneidera¹. Otrzymał on neogotycką, halową formę przestrzenną, z ceramiczną dekoracją architektoniczną, podobną do tej w kościele ŚŚ. Piotra i Pawła. Na jego wyniosłej wieży wzniesiony został jednak hełm o formach neobarokowych, upodobniony do zwieńczeń dwu wież wrocławskiego kościoła Św. Marii Magdaleny. W zewnętrznej formie stylowej kościoła Św. Bartłomieja występuje więc charakterystyczny dla przełomu XIX i XX w. dualizm cech stylowych. Wyposażenie wnętrza jest tu, podobnie jak w katedrze, jednolite stylowo i utrzymane w formach neogotyckich. Jedynie prospekt organowy posiada odmienne cechy, nawiązujące do motywów dwudziestowiecznego „Jugendstilu". Nowy kościół św. Bartłomieja posiada w swym wnętrzu również bardzo piękne witraże, zachowane jednak tylko w oknach prezbiterium,

1

Twórczość architektoniczna Ludwiga Schneidera to ponad 30 zrealizowanych na Górnym Śląsku kościołów, zlokalizowanych od Opola po Mysłowice, a także we Wrocławiu i na Ziemi Opawskiej. Analiza architektoniczna spuścizny tego architekta, w tym także gliwickiego kościoła Św. Bartłomieja, była przedmiotem pracy dyplomowej magisterskiej autorstwa DANIELA NOWOKA, pt. „Górnośląskie kościoły Ludwiga Schneidera" przygotowanej na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach pod kierunkiem promotora dr inż. arch. Jacka Owczarka (maszynopis w Bibliotece Wydziału Architektury Pol. Śl.).