3434597221

relacji zewnętrznych. Konstrukcje prawne wywodzące się z koncepcji powstałych na przełomie XIX i XX wieku nie przystają do warunków współczesności, a w każdym bądź razie okazują się w dużej mierze zawodne i ułomne. Ideę ochrony publicznych praw podmiotowych, która legła u podstaw przeprowadzonych w Europie i na świecie kodyfikacji postępowania administracyjnego, w innych systemach prawnych już dawno powiązano z wymaganiami dobrego zarządzania, w tym z założeniami efektywności działania administracji i właściwej alokacji środków publicznych. Właśnie ta okoliczność przesądziła o powszechnej krytyce „judycjalizacji” postępowania administracyjnego, tj. przesadnego rozbudowania w nim elementów właściwych dla procedur sądowych. Skłoniło to nawet rządy niektórych państw do podjęcia zdecydowanych działań zaradczych, zmierzających do zerwania z nazbyt sztywnym schematem bliskim procedurze cywilnej i zastąpienia go bardziej elastycznym, odpowiadającym obecnym realiom, modelem postępowania. Musimy bowiem pamiętać, że inaczej niż w przeszłości, administracja staje wobec wyzwań załatwiania olbrzymiej ilości spraw w skali masowej, przede wszystkim w sferze ochrony socjalnej, co z natury rzeczy wymaga uproszczenia i odformalizowania stosowanego trybu działania. Mówiąc krótko: obciążona ponad miarę administracja nie jest w stanie - przy obecnym modelu postępowania - prawidłowo wywiązać się z wyznaczonych jej ustawowo zadań. Dlatego w sprawach o drobne świadczenia postępowania ciągną się latami, stwarzając rozmaite uciążliwości dla stron, absorbując rzesze urzędników i generując zbędne spory sądowe z administracją. Wyłania się w związku z tym pytanie: czy ktoś policzył koszty takich postępowań i ustalił, czy społeczeństwo stać na ich ponoszenie? W dużo bogatszych niż Polska państwach próbuje się rozwiązywać ten problem racjonalizując procedury oraz dostosowując je do charakteru i wagi rozpatrywanych spraw.

Konieczność modernizacji postępowania administracyjnego narzucają również przeobrażenia, które zachodzą w obrębie samej administracji (jej ustroju), w tym daleko zaawansowany proces decentralizacji oraz budowania rozlicznych więzi w ramach Unii Europejskiej i organizacji międzynarodowych, w związku z rozwojem tzw. globalnego prawa administracyjnego. Projektując instytucje Kodeksu postępowania administracyjnego kierowano się wizją państwa scentralizowanego, o strukturach hierarchicznych. Tymczasem obecnie ich znaczenie wyraźnie maleje, czego konsekwencją jest pojawienie się nowych odmian odwołań administracyjnych czy ograniczenie procesowej roli konstrukcji organu wyższego stopnia.

3