348069008

Tomasz Jakubec

Świat Michała Bałucidego

Bod takim właśnie tytułem odbyła się w dniach 30 V-1 VI 2001 roku, zorganizowana przez Instytut Filologii Polskiej Akademii Pedagogicznej w Krakowie, konferencja naukowa poświęcona życiu i twórczości pisarza, którego setna rocznica tragicznej śmierci przypada 17 października 2001 r. Michał Bałucki arcydzieł po sobie nie pozostawił, nie była też celem konferencji polemika z tym stwierdzeniem. Jego powieści, dramaty, obrazki, recenzje, felietony tworzą jednak barwny i bogaty obraz czasów i środowiska, w których żył ich autor, zaś kształt literacki tych utworów świadczy, iż ich twórca nie był pozbawiony talentu. Jeśli ktoś jeszcze trwał w przekonaniu, że w odniesieniu do twórczości Bałuckiego można poprzestać na stwierdzeniu „bałucczyzna”, oznaczającym połączenie zacofanych poglądów i niewybrednego humoru, to konferencja Świat Michała Bałuckiego dała okazję do zweryfikowania tego poglądu. Przygotowano na nią 29 referatów, skupiła badaczy z 11 ośrodków akademickich: iitera-turoznawców, językoznawców, teatrologów, historyków i bibliotekoznawców.

W świat autora Domu otwartego wprowadził uczestników konferencji prof. Andrzej Notkowski, mówiąc o prasie tamtej epoki.

Konferencje

w**    mwe

W Galicji prenumerowano wówczas gazety wiedeńskie, a tytuły polskie niejednokrotnie wzorowały się na nich. Rynek czytelniczy w Krakowie nie był zbyt duży. Wynikało to z małej liczby mieszkańców, zróżnicowania narodowościowego, biedy i analfabetyzmu. Prasę czytywano w kawiarniach, właścicielką jednej z nich, przy ul Floriańskiej 11, była matka Michała Bałuckiego. Prof. Maria Konopka, opierając się na informacjach o zasobach płatnych wypożyczalni książek, próbowała określić popularność Bałuckiego — powieściopisarza. Ustępuje on tu miejsca Kraszewskiemu, Orzeszkowej, Kaczkowskiemu, Jeżowi. Najczęściej w wypożyczalniach pojawia się Zycie wśród ruin, powieść poświęcona rozrachunkom powstańczym.

Obszerny blok referatów poświęcony był prozie Bałuckiego. Prof. Ewa Ihantowicz zwróciła uwagę na obecne w Typach i obrazkach krakowskich elementy trywializacji i heroiza-cji. Trywializacja pojawia się tam, gdzie mowa o zbiorowości żyjącej, martwymi często, stereotypami, heroizacja dotyczy jednostki uwikłanej w banalną codzienność. Prof. Bogdan Burdziej zajął się problematyką żydowską w twórczości Bałuckiego. Na przykładzie opowiadania historycznego Przechrzta i po-

Fot. Aleksandra Budrewicz