3547344104

28 BOGUSŁAW SKOWRONEK

informacji”; „informacje przekazywane”, które również można interpretować jako hiperonimy. Wybór hiperonimów jako określeń definicyjnych charakteryzuje nadrzędny poziom kategoryzowania. W podrzędnym poziomie kategoryzacji mieszczą się z kolei określenia o charakterze hiponimów: „artykuły” oraz „rubryka”. Podobnie można zakwalifikować wyrazy kategoryzacyjne mocno nacechowane aksjologicznie. Jako główne składniki definicji pojawiły się bowiem następujące określenia: „śmieć”, „brukowiec”, „szmatławiec” oraz przymiotniki „brukowa” i „szmatława”. Przypomnę, iż słownik H. Zgółkowej (PSWP 2003) leksem „brukowiec” podaje jako równorzędne określenie definicyjne tabloidu. Definicja zamieszczona w tym słowniku („czasopismo nastawione na poszukiwanie sensacji”), w odróżnieniu od innych naukowych (neutralnych) definicji, wyraźnie lokuje się w obszarze aksjologicznie negatywnie nacechowanym.

Występujące najliczniej w funkcji dominanty semantycznej leksemy „gazeta” oraz „czasopismo” to terminy, które są typowe dla podstawowego poziomu kategoryzowania — najbliższego potocznym konceptualizacjom, mentalności „przeciętnego” odbiorcy. Określenia tego poziomu są najbardziej wyraziste semantycznie (nie są znaczeniowo „specyfikowane”), łatwe do identyfikacji i najprościej jest nimi operować¹. Składający się na kognitywną definicję tabloidu pełny zestaw (kolekcja) cech semantycznych obejmował następujące komponenty (aspekty, fasety):

1.    Postawa poznawcza wobec przekazu. Stosunek do treści. Ta cecha semantyczna dotyczy przekonania ankietowanych o wiarygodności opisywanych w tabloidach zjawisk. Stopień epistemicznej pewności odbiorcy można umieścić na skali między pewnością a wykluczeniem (Awdiejew 1987:112). Respondenci informacje pochodzące z tabloidów lokowali wyłącznie na jednym biegunie: wykluczali ich prawdziwość (niezależnie od autentycznego statusu danego zjawiska). Dla członków badanych grup tabloidy nie spełniają podstawowej cechy dziennikarstwa: nie są wierne przedstawianym faktom. Tym samym, radykalnie zrywają — zasadniczy dla prasy — „pakt faktograficzny” (Bauer 1996: 111). Poświadczają to następujące leksykalne wskazania:

—    studenci: plotki (leksem o największej frekwencji); informacje niepotwierdzone; niekoniecznie prawda; oszczerstwa; nie zawiera tekstów i wypowiedzi autoryzowanych,

—    urzędnicy: fakty domniemane; spekulacje; nieobiektywna, narzucająca punkt widzenia czytelnikowi; artykuły bywają oparte nie na faktach a przypuszczeniach; przekazujące głównie plotki; przekłamania.

2.    Wartościowanie. Ocena treści. Ta cecha obejmuje ocenę zawartości tabloidów, wyraża aksjologiczny (emocjonalny oraz intelektualny) stosunek do treści tam prezentowanych. Ewaluacje były wyłącznie negatywne:

1

Na wszystkich 96 ankiet pojawiły się tylko 4 tytuły polskich gazet, które dla respondentów stanowiły tabloidy: pięciokrotnie „Fakt”, trzykrotnie „Super Express” oraz jednokrotnie: „Życie na gorąco”, „Show” i angielski „The Sun”.

Oblicza Komunikacji 3/2010 © for this edition by CNS