365606036

We wzorach (5) i (6) indeks u oznacza wielkości odnoszące się do próbek po rozerwaniu. Wielkością charakteryzującą własności sprężyste badanego materiału jest moduł sprężystości E [N/mm²], zwany też modułem Younga, definiowany jako stosunek przyrostu naprężenia do odpowiadającego mu przyrostu wydłużenia względnego w zakresie odkształceń sprężystych:

E = -

As

^A<T    (7)

ALI 00%

gdzie: A er = AR. zaś e =

Próba rozciągania metali umożliwia uzyskanie również dodatkowych informacji o badanym materiale. Obserwacja powierzchni powstałej w wyniku naruszenia spójności próbki, nazywanej złomem lub przełomem, pozwala na określenie pewnych cech budowy krystalicznej materiału, takich jak wielkość ziarna czy jednorodność struktury.

Próbą rozciągania przeprowadza się na próbkach o kształtach i wymiarach zależnych od kształtu i wymiarów wyrobów metalowych, których własności mają być określone. W przypadku badania wyrobów o stałym przekroju (pręty, rury, druty, itp.) próbkami mogą być ich fragmenty o odpowiedniej długości nieobrobione mechanicznie. W innych przypadkach próbkę wykonuje się za pomocą obróbki mechanicznej, zważając, aby nic miała ona wpływu na własności materiału (wpływ temperatury czy odkształceń plastycznych). Próbki do badań wytrzymałościowych mogą mieć początkową długość pomiarową zależną od początkowego przekroju poprzecznego - są to próbki proporcjonalne lub niezależne i wtedy nazywa się je nieproporcjonalnymi. Początkową długość pomiarową próbek proporcjonalnych wyznacza się ze wzoru:

L_a=kjs_a    (8)

gdzie k jest współczynnikiem, którego zalecana wartość wynosi 5,65, a dla próbek cienkich, których początkowa długość pomiarowa przy zastosowaniu współczynnika k równego 5.65 byłaby mniejsza od 20 mm, zaleca się stosowanie k = 11,3. Dla próbek o przekroju kołowym współczynnik 5,65 odpowiada próbkom pięciokrotnym, a 11,3 próbkom dziesięciokrotnym, czyli takim, których początkowa długość pomiarowa jest pięcio- lub dziesięciokrotnością ich średnicy. Dokładniejsze wymagania i zalecenia dotyczące kształtów i wymiarów próbek do rozciągania zawiera norma PN-EN 10002-1+AC1 wraz z załącznikami.

Norma ta określa między innymi również wymagania dotyczące sposobu wykonania próbek, znakowania początkowej długości pomiarowej, warunki przeprowadzania próby rozciągania oraz protokół badania. Załączniki do normy opisują próbki z blach, taśm, płaskowników', drutów, prętów, profili oraz rur o różnych wymiarach.

3.    MATERIAŁY I URZĄDZENIA

Maszyna wytrzymałościowa, próbki do próby rozciągania metali, skalarka, suwmiarka, próbki z różnych metali po przeprowadzonej próbie rozciągania, katalog baz danych z prób rozciągania oraz wykresy rozciągania różnych metali.

4.    PRZEBIEG ĆWICZENIA

W trakcie ćwiczenia, mając do dyspozycji PN-EN 10002-1+AC1 oraz formularz sprawozdania, należy wykonać następujące czynności:

1)    zmierzyć wymiary dostarczonych próbek i zbadać ich zgodność z normą.

2)    określić wielkość początkowej długości pomiarowej dostarczonych próbek oraz wyznaczyć je za pomocą skalarki,

3)    przeprowadzić próbę rozciągania próbek z dwóch różnych materiałów'.