365606064

Medycyna laboratoryjna w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku. Optymalizacja systemu...

Wstęp

Gwałtowny rozwój technologii informatycznej w ostatnich latach stał się główną siła napędową zmian wielu organizacji w świecie. Procesy restrukturyzacji i konsolidacji całych gałęzi przemysłu były wynikiem rozbudowy lokalnych i globalnych sieci informatycznych. Rozbudowa i powszechny dostęp do Internetu i technologii informatycznych sprzyja konsolidacji i globalizacji światowej i krajowej gospodarki w tym medycyny [6],

Do zmian w systemie ochrony zdrowia, w tym także medycyny laboratoryjnej najwcześniej doszło w procesie globalizacji i konsolidacji producentów sprzętu i materiałów zużywalnych działających na rynku (IVD) in vitro diagnostic, czyli rynku producentów urządzeń, odczynników i materiałów zużywalnych do laboratoriów diagnostycznych [7]. O ile w latach 90. można było zidentyfikować 80-90 producentów IVD, to dzisiaj trzy czwarte rynku światowego w tym zakresie jest opanowana przez osiem firm [7]: Abbott Laboratories, Bayer Diagnostic, Beckman Coulter, Becton Dickinson, Dade Beh-ring, Johnson & Johnson, bioMerieux, Roche Diagnostic. Obecnie w wyniku dalszych fuzji Bayer i Dade Behring zostały wchłonięte przez firmę Simens, a Olimpus stał się częścią Beckmana Coultera. Powstanie dużych firm o zasięgu światowym skutkowało nie tylko zmianami organizacyjnymi w obrębie samych korporacji, ale doprowadziło do zasadniczych zmian produktów dedykowanych na rynek IVD.

Konsolidacja i automatyzacja laboratoriów

Zmiany dotyczą rozwoju oprogramowania zarządzającego przepływem danych i informacji w laboratorium, automatyzacji procesów produkcyjnych - rozumianych jako zastosowania w pełni zautomatyzowanych systemów analitycznych do wykonywania badań laboratoryjnych. Proces automatyzacji pracy w laboratorium rozpoczął się około 30 lat temu, ale na początku dotyczył jedynie fragmentu fazy analitycznej procesu analitycznego [1]. Jeszcze przed 10 laty do większości dyscyplin medycyny laboratoryjnej dedykowane były odrębne systemy analityczne lub analizatory. Wraz z łączeniem się firm specjalizujących się w różnych niszach rynku diagnostyków laboratoryjnych doszło do konsolidacji platform technologicznych stosowanych do wykonywania badań [18]. W ostatnich latach pojawiły się systemy analityczne, które na jednej platformie analitycznej dają możliwość wykonania badań z zakresu chemii klinicznej (badania biochemiczne), hormonów i markerów nowotworowych, serologii wirusologicznej, terapii monitorowanej leków i toksykologii. W menu laboratoriów medycznych szpitali uniwersyteckich oferuje się od 600 do 1000 badań. W liczbie tej ok. 300 stanowią badania najczęściej zlecane, pozostałe to tak zwane testy ezoteryczne zlecane do kilku dziennie albo jeszcze rzadziej. Ilościowo pierwsza grupa stanowi 94-95% wszystkich zlecanych testów, a testy ezoteryczne stanowią około 5% całości. W krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej w laboratoriach szpitali uniwersyteckich wykonuje się od 3-4 milionów badań rocznie, w Polsce liczba ta jest o połowę niższa.

W rozwiązaniu wprowadzonym w laboratoriach Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego zastosowano model progresywnej automatyzacji laboratorium jako drogi dojścia do całkowitej automatyzacji (TLA, total iaboratory automation) [21]. Podstawą tego modelu jest zastosowanie zautomatyzowanej platformy analitycznej oraz szeroka implementacja technologii informatycznej do zarządzania danymi i informacją w laboratorium [22,5].

Proces restrukturyzacji szpitali klinicznych Akademii Medycznej w Gdańsku obejmował połączenie wszystkich trzech jednostek w jedną strukturę organizacyjną nazwaną Uniwersyteckim Centrum Klinicznym. W programie założono konsolidację klinik i działów administracyjnych, a Szpital PSK 3 został poddany likwidacji.

Opis stanu przed restrukturyzacją i konsolidacją

Przed zmianami funkcjonowały trzy szpitale z 10 odrębnymi laboratoriami. I tak w roku 2003 w Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 1 znajdowało się pięć laboratoriów:

•    Zakład Biochemii Klinicznej, Laboratorium Centralne i Dyżurne (123 pracowników) -1 400 000 badań rocznie.

•    Zakład Immunopatologii (23 pracowników) - 30 000 badań rocznie.

•    Zakład Mikrobiologii (26 pracowników) - 60 000 badań rocznie.

•    Zakład Patomorfologii (36 pracowników) - 60 000 badań rocznie.

•    Laboratorium Immunologii przy Klinice Dermatologii (3 pracowników) - poniżej 5000 badań rocznie.

W Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 2 natomiast mieściły się trzy laboratoria:

•    Zakład Endokrynologii Ginekologicznej (22 pracowników) -120 000 badań rocznie.

•    Samodzielna Pracownia Patomorfologii Klinicznej (13 pracowników) - 30 000 badań rocznie.

•    Pracownia Genetyczna (3 pracowników) poniżej 1000 badań rocznie.

Natomiast w Państwowym Szpitalu Klinicznym nr 3 istniało Laboratorium Dyżurne z 9 pracownikami wykonujące 120 000 badań rocznie.

Łącznie, we wszystkich laboratoriach zatrudniano 258 osób i wykonywano w sumie 1 826 000 badań rocznie.

Wszystkie laboratoria zorganizowane były wg tradycyjnego modelu z podziałem jednostek na pracownie wykonujące poszczególne rodzaje badań. Oprócz tego każde laboratorium posiadało punkt pobrań materiału biologicznego dla pacjentów ambulatoryjnych, sekcję kontroli jakości oraz stanowiska obsługi administracyjnej.

Największą jednostką diagnostyki laboratoryjnej Szpitala był Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej (ZDL). W jego strukturze funkcjonowało Laboratorium Centralne i Laboratorium Dyżurne wraz z bankiem krwi i serologią grup krwi i prób krzyżowych. Pierwsze z nich wykonywało badania w trybie rutynowym zlecane pacjentom ambulatoryjnym głównie z poradni przyklinicznych oraz dla pacjentów Szpitala. Działalność laboratorium odbywała się w godzinach 8.00 do 16.00 od poniedziałku do piątku. Natomiast Laboratorium