369583860

¹⁴ | Mateusz Popie/

•    Ochrony strony słabszej służyły przepisy o regulaminach i umowach adhezyjnych

o Umowy adhezyjne - były wprowadzone do naszego Kodeksu Zobowiązań za wzorem szwajcarskim, tyle że w szerszym zakresie (tam ograniczone do umów o pracę i umów' o naukę). Umowy adhezyjne były coraz częstsze. W toku prac Komisji Kodyfikacyjnej zaproponowano, że jeśli istnieje wzór umowy wydany, lub zatwierdzony przez w ładze samorządową, lub rządową wystarczy powołanie się na ten wzór - przystąpienie do tej umowy. Chodziło o umowy takie, jak o dostawę prądu, gazu, wody). Koncepcja umów adhezyjnych zapoczątkowany w prawie francuskim.

•    Uwzględnienie również idei sprawiedliwości - miała być realizowana poprzez szerokie wykorzystanie zasady słuszności, dobrej wiary, dobrych obyczajów (klauzul generalnych). Te reguły bardzo często występują w przepisach, jako potencjalna podstawa rozstrzygnięcia sędziowskiego. Sędzia zyskiwał możliwość rozwiązania umowy z powołaniem się na klauzulę generalną (dobra wiara, zasada słuszności, dobre obyczaje). Sędzia zy skał bardzo szeroki zakres swobodnej oceny. Odwołania do klauzul generalnych są bardzo liczne - może nie tylko modyfikować treść umowy, ale może i rozwiązać umowę (byłoby to niemożliwe w Kodeksie Napoleona - tam prawo między stronami, wola stron powinna być święta).

•    Zdaniem Romana Longchamps de Berier zasada słuszności powinna stanowić podstawę rozstrzygnięcia sędziowskiego w tych wszystkich wpadkach, gdzie nie było słowa ustawodawcy. Sędzia uzyskał prawo do rozwiązania umowy powołując się na klauzule generalne.

•    Duże spory w doktrynie budziła klauzula rebus sic stantibus (art. 269 Kodeksu Zobowiązań) - klauzula zmienionych okoliczności. Naruszała ona fundamentalną w prawie cywilnym zasadę pacta sunt servanda i pewność obrotu. Możliwość powołania się na tę klauzulę dla rozwiązania umowy. Rodowód klauzuli nie jest zbyt długi. Niektóre kodeksy z XVIII wieku formułowały tę zasadę, ale XIX wieczne kodeksy już tej reguły' nie przyjmowały na podstawie pacta sunt servanda. PowTÓt rebus sic stantibus po I wojnie światowej z powodu fizycznej niemożliwości wy konania pewnych umów' spowodowaną ruiną gospodarczą.

•    Art. 269 Kodeksu Zobowiązań wylicza przesłanki zastosowania klauzuli rebus sic stantibus. Obecny kodeks cywilny zna klauzulę rebus sic stantibus - art. 357^A1 kc“. Początkowo projektowano ujęcie szersze klauzuli rebus sic stantibus. Orzeczenie z 1937 - odwołanie się do uzasadnienia do art. 269 Kodeksu Zobowiązań. Zakres klauzuli jest szeroki - dotyczy wszystkich umów (nie ma rozróżnienia na rodzaje umów, ani na to, kto może się powołać).

•    Kryteria oceny w przepisie - zasada dobrej wiary, według zasad dobrej wiary, po rozważeniu interesów obu stron. Tak stworzona zasada z art. 269 Kodeksu Zobowiązań nie wy łącza zasady pacta sunt servanda, ale tylko określa jej granice. Klauzula zmiany okoliczności musi się pojawić w kodeksie ze względu na nadrzędna zasadę, że zobowiązania należy' wykonywać z dobrą wiarą - skoro z dobrą wiarą, to nie można ich wykonywać z pokrzywdzeniem drugiej strony. Z punktu widzenia klasycznych koncepcji na gruncie prawa obligacyjnego, to nasze pojecie było bardzo szerokie i jednocześnie precyzyjne. Sądy bardzo ostrożnie powoływały się na klauzulę rebus sic stantibus i bardzo dokładnie badały, czy istnieją wszystkie przesłanki.

•    Dwa inne orzeczenia oparte na klauzuli rebus sic stantibus

o Orzeczenie z 1934 roku - także ochrona stosunków' pracy.

o Orzeczenie z 1953 roku - zderzenia różnych systemów i pojęć prawnych - klęska żywiołowa i obowiązek reglamentacji produktów żywieniowy ch [kazusów' do niektórych też]

Art. 357^A1 kc Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron raZącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd moZe po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia łub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd moZe w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kieru/oc się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.