Naprężenie pierwotne lub geostatyczne oyz to naprężenie istniejące w gruncie od ciężaru wyżej leżących warstw.
Zgodnie z zasadą superpozycji naprężenie całkowite oz w gruncie jest sumą naprężenia pierwotnego oyz i naprężenia od obciążenia zewnętrznego oqz:
W przypadku przyłożenia obciążenia nie na powierzchni półprzestrzeni, lecz na pewnej głębokości po wykonaniu wykopu, naprężenie całkowite oz w dowolnym punkcie wyznacza się jako sumę naprężenia pierwotnego geostatycznego a zmniejszonego o odciążenie wykopem A(7yz: