3702671616

Z RUCHU BIBLIOTEKARSKIEGO 139

i otwarcia Biblioteki Narodowej w Warszawie. Piękny i szczęśliwy dzień przeżywał Demby, gdy 28 listopada 1930 r. doprowadzał do uroczystego otwarcia Biblioteki Narodowej. Stal się od razu jej kierownikiem, a następnie dekretem Prezydenta Rzpltej w 19.34 r. mianowany został pierwszym dyrektorem Biblioteki Narodowej Józefa Piłsudskiego w Warszawie. '

Zasługi Stefana Dembego w dziele stworzenia i rozwoju Biblioteki Narodowej nie są przeciętnymi zasługami inicjatora i oddanego kierownika. Są czymś znacznie większym. Przez całe życie, na wszystkich stanowiskach, wśród wszelkich zmian losu był on — jak to słusznie powiedział Minister Oświaty na uroczystym pożegnaniu w 1937 r. — «fanatycznym wyznawcą swej idei, zapał jego, wiara, siła przekonania zapalały innych, łamały przeszkody, przezwyciężały trudności, skupiały ludzi i zespalały rozbieżne chęci w jednej pracy dla wspólnego dobra». Biblioteka Narodowa stała się wielkim i trwałym dziełem jego życia.

Umarł 10 listopada 1939 roku, wkrótce po upadku Warszawy, nie doczekawszy, szczęśliwie dla siebie, strasznych lat męki L grozy okupacyjnej oraz perfidnego i bezwzględnego niszczenia tego dorobku kulturalnego, nad którego rozwojem pracował lat parę dziesiątków.

Oprócz pism wymienionych wyżej, ogłosił: Biblioteka Narodowa (Wafszawa 1928, drugie wyd. 1930) oraz szereg artykułów w Wielkiej Encyklopedii Ilustrowanej, Sto lat myśli polskiej, Słowniku Biograficznym i wielu innych czasopismach i gazetach.

Helena Więckowska

WSPOMNIENIE O ŚP. FAUSTYNIE CZERWIJOWSKIM. ¹ Wśród wielu ofiar, jakie Warszawa złożyła w porywie spontanicznego buntu, przeciwko niemieckiemu najeźdźcy, kronika żałobna pol-

1

Sporo materiału biograficznego zawdzięczam wnuczce śp. Dembego p. mgr Annie Puciatowej, której składam na tym miejscu serdeczne podziękowanie.

¹ Śp. Faustyn Czerwijowski urodził się 27 lutego 1873 r. we wsi Mała Karabczyjówka na Podolu. Kształcił się w gimnazjum filologicznym w Kamieńcu Podolskim, w .szkole górniczej w Dąbrowie Górniczej i w Szkole Nauk Społecznych w Paryżu. W pracy politycznej i społecznej brał udział poczyna jąc już od lawy szkolnej. Należał do P. P. S., drukował nielegalnego «Robotnika». Wiedzę bibliotekarską posiadł podczas-kilkoletniej podróży po krajach zachodnich. Kierownikiem Biblioteki Publicznej w Warszawie został w r. 1912. W r. 1928 przekazał tę książnicę gminie m. Warszawy. W r. 1938 przeszedł na emeryturę. Biblioteka Publiczna liczyła na początku 3.000 tomów — w momencie zaś odejścia Czerwijowskiego — księgozbiór stanowił 420.000 tomów, prócz tego rozrósł się w sieć biblioteczną, liczącą 5 filii dzielnicowych, 32 wypożyczalnie, 13 bibliotek dla dzieci i 1 dla niewidomych. Był kierownikiem wielu kursów bibliotekarskich, założycielem Rocznej