- odczyn opóźniony powstaje po 6 - 8 godz. i świadczy o tworzeniu się kompleksów antygen-przeciwciało (gł. IgG) i odkładaniu się ich w ścianie naczyń. Obserwuje się zaczerwienienie i obrzęk, nie ma bąbla.
- odczyn późny powstaje po 24 - 72 godz. i jest przykładem nadwrażliwości typu późnego (komórkowej). Początkowo powstaje zaczerwienienie i naciek neutrofili a następnie komórek jednojądrzastych (limfocyty, makrofagi), które powodują stwardnienie w miejscu podania antygenu. Klasycznym przykładem nadwrażliwości typu późnego jest reakcja na tuberkulinę. Reakcje późne mogą dawać inne bakterie (brucella, listeria, gronkowce..), grzyby, alergeny kontaktowe, np. chrom, nikiel.
Studenci oglądają odczyn tuberkulinowy u świnki morskiej oraz Multitest.
*oznaczanie eozynofilów - może być miarą zapalenia alergicznego ale nie tylko. Można oceniać w krwi (we wzorze Schillinga prawidłowo 1 — 3%, wyniki powinny być podawane w wartościach bezwzględnych) lub w wymazach z nosa, popłuczynach pęcherzykowo-oskrzelowych, bioptatach śluzówki.
Studenci oceniają preparatyi zdjęcia z BAL-u od różnych pacjentów (alergia naciek eozynofilów, sarcoidoza - limfocytoza, infekcja bakteryjna - granulocyty, prawidłowe przewaga makrofagów) pod kątem obecności eozynofili i innych komórek zapalnych.
*metodv oceny aktywacji komórek
- oznaczanie tryptazy w surowicy - w procesie degranulacji komórki tucznej, w mniejszym stopniu bazofila - 100x mniej, z ziarnistości uwalniana jest oprócz histaminy także tryptaza, pozostająca w kompleksie z heparyną i proteoglikanem chondroityny, co powoduje późniejsze pojawienie się w surowicy. Można oznaczać metodą RIA i ELISA we krwi w uogólnionej reakcji anafilaktycznej a także w popłuczynach oskrzelowych, ślinie, wydzielinie z nosa.
- uwalnianie histaminy z bazoftlów - testy stosowane w celach naukowych, pomiar stężenia histaminy można oceniać fluorymetrycznie, radioenzymatycznie i immunoenzymatycznie.
- uwalnianie leukotrienów - test CAST-ELISA
S.Choroby z aiitoimnmnizacia
Związane są z występowaniem w organizmie autoreaktywnych przeciwciał oraz limfocytów skierowanych przeciwko własnym antygenom gospodarza. Autoprzeciwciała mogą być skierowane przeciwko antygenom występującym powszechnie (antygeny jądrowe - DNA, RNA, histony, antygeny cytoplazmatyczne, występujące w organellach, błonie komórkowej) lub specyficznym dla określonej tkanki czy narządu. Stąd mówimy o chorobach narządowo-swoistych (choroba Hashimoto, Gravesa-Basedowa, Adisona, cukrzyca typu I, miastenia gravis), i narządowo-nieswoistych - układowych (reumatoidalne zapalenie stawów-RZS, toczeń rumieniowaty układowy-SLE, zespół Sjogrena, twardzina układowa).
Wśród przyczyn chorób z autoimmunizacji wymienia się: nieprawidłowa selekcja klonów autoreaktywnych, zaburzenia mechanizmów regulacji, poliklonalna stymulacja przez superantygeny wirusowe, bakteryjne, leki, enzymy, powstawanie krzyżowo-reagujących przeciwciał pod wpływem antygenów drobnoustrojów wykazujących podobieństwo w strukturze I-rzędowej z antygenami gospodarza (mimikra antygenowa).
U chorych można stwierdzić w surowicy: podwyższone stężenie gamma-globulin, obniżone stężenie dopełniacza i komórek Ts, kompleksy odpornościowe, uszkodzenia w bioptatach (np. kłębuszki nerkowe) powstałe w wyniku odkładania się kompleksów.
Diagnostyka immunologiczna polega głównie na wykrywaniu autoprzeciwciał, rzadziej przeciwciał przeciw antygenom drobnoustrojów a także na oznaczaniu antygenów zgodności tkankowej - choroby są uwarunkowane genetycznie i związane z występowaniem genów kodujących antygeny HLA kl. I i częściej II klasy.
Chorzy mogą mieć więcej niż jeden rodzaj autoprzeciwciał i kilka chorób autoimmunizacyjnych. Poziom autoprzeciwciał wzrasta z wiekiem, mogą być wykrywane w innych chorobach, np. gruźlicy, nowotworach. Znanych jest kilkadziesiąt autoprzeciwciał, z których tylko kilkanaście ma znaczenie w diagnostyce różnicowej i uznawane jest za markery choroby. Związane jest to z niską częstością występowania w danej chorobie, występowaniem w innych jednostkach a także zróżnicowanymi metodami wykrywania, co prowadzi do uzyskiwania różnych jakościowo wyników, nietrafnych rozpoznań i niewłaściwego leczenia. Standardową przeglądową techniką rozpoczynającą diagnostykę autoprzeciwciał jest:
* metoda immunofluorescencji pośredniej - daje ona duże możliwości poprzez zastosowanie różnych substratów tkankowych i komórkowych i pozwala na dokładną mikroskopową ocenę rozłożenia barwnika (fluoresceina) w jądrze czy cytoplazmie. Każde z autoprzeciwciał ma typowy wzór fluorescencji, np. homogenny, brzeżny, jąderkowy, drobnoplamisty czy typy pośrednie.. Najczęściej stosowane są ludzkie komórki nabłonkowe z raka krtani Hep-2, służące przede wszystkim do wykrywania przeciwciał przeciwjądrowych ANA (antinuclear antibody). Ponieważ komórki Hep-2 są w różnych stadiach rozwoju można wykryć przeciwciała dla białek centromerowych, wrzeciona kariokinetycznego. Innym substratem są skrawki wątroby małpy czy szczura, które wykrywają przeciwciała przeciwko cytoplazmie granulocytów