3870137322

86 A GRYFF-KELLER

Rysunek 16. Przykłady chiralnych makrocyklicznych odczynników kompleksujących 3.4. KOMPLEKSY METALI

W badaniach nadmiaru enancjomerycznego i innych wykorzystujących rozpoznanie chiralne za pomocą spektroskopii NMR, szerokie zastosowanie znajdująkom-pleksy metali [2,9,10, 14, 32-41], Wykorzystywane jest przeważnie oddziaływanie typu kwas-zasada Lewisa lub oddziaływanie elektrostatyczne w parach jonowych pomiędzy jonem lub kompleksem metalu i molekułą badaną. Np. stwierdzono, że dodanie jonów barowych do roztworu zawierającego estry typu kwasu Moshera zmieniaw dający się przewidzieć sposób ich konformację, dzięki chelatowemu kom-pleksowaniu [12, 33]. Zwiększa to możliwości rozróżniania enancjomerów niektórych obiektów, a ponadto czasami umożliwia określenie ich konfiguracji absolutnej.

Częściej jednak stosowane są chiralne odczynniki kompleksujące (Rys. 17,18). Na uwagę zasługują kompleksy platyny, zawierające jako jeden z ligandów cząsteczkę etylenu, która w środowisku może ulec wymianie na innąolefinę, eter allilowy lub podobny związek [26, 34, 35]. Kompleks ten zawiera ponadto chiralną aminę lub związany elektrostatycznie chiralny jon amoniowy. Kompleksy te nadają się do badania molekuł, które są bardzo słabymi zasadami Lewisa. Skuteczne rozróżnianie enancjomerów przeprowadza się wykorzystując widma ^19SPt NMR. Jądro to ma bardzo duży zakres przesunięć chemicznych, co oznacza, że jest bardzo wrażliwe na wszelkie zmiany strukturalne. W badaniach mających na celu rozpoznanie chiralne stosowano także fosforowe kompleksy palladu, wykorzystując ³¹P NMR [10]. Ciekawym odczynnikiem kompleksującym są kompleksy dirodu o składzie Rh₂K₄, gdzie K jest anionem kwasu Moshera lub kwasu migdałowego. Kompleksy te pozwoliły np. na rozróżnienie enancjomerów siarczków i selenków fosfin [36]. Rekomendowano również stosowanie różnych metaloporfiryn i wielu innych układów [2, 9, 10].