3725451500

dźwięk jest często uciążliwy dla otoczenia. Istotną rolę odgrywają tu tzw. procesy stick-slip. Przy teoretycznie stałej prędkości ruchu, dla małych wartości prędkości, rzeczywista prędkość zmienia się w sposób skokowy. Proces ruchu systemu składa się z dwóch etapów: względnego spoczynku i skoku po pokonaniu siły tarcia spoczynkowego. Podstawowym warunkiem wystąpienia procesu stick-slip jest duża różnica wartości współczynników tarcia kinetycznego i spoczynkowego.

Interesującym zjawiskiem jest triboluminescencja. Niektóre materiały, np. minerały: fluoryt (CaF2), sfaleryt (ZnS), a także cukry (w tym sacharoza) emitują światło przy zarysowaniu, kruszeniu lub tarciu. Wydaje się, że warunkiem występowania triboluminescencji jest brak symetrii (asymetryczne wiązania chemiczne lub obecność domieszek) i słabe przewodnictwo elektryczne kryształu.

W badaniach tribologicznych metali zaobserwowano również emisję elektronów. W przypadku izolatorów i półprzewodników mogą być emitowane nie tylko elektrony, ale także jony dodatnie i ujemne. Intensywność triboemisji elektronów i jonów zmniejsza się przechodząc od izolatorów przez półprzewodniki do metali [21], W metalach emisja elektronów jest wynikiem oddziaływania świeżo startej powierzchni i otaczających molekuł gazu. Elektrony są emitowane podczas tworzenia się tlenków lub azotków. Mogą one odgrywać istotną rolę w reakcjach tribochemicznych w przypadku tarcia granicznego [22]. W izolatorach i przewodnikach energia emitowanych elektronów jest wystarczająco wysoka do powstania lawiny prowadzącej do tworzenia mikroplazmy.

Jednakże głównym sposobem rozpraszania energii jest jej przemiana w ciepło. Powoduje to wzrost temperatury ciał trących, szczególnie w obszarach mikrostyków, gdzie jest on najwyższy, ale krótkotrwały. Temperatury lokalne w mikrostyku (tzw. temperatury błysku) mogą przekraczać nawet 1000°C. Te temperatury mogą mieć krytyczny wpływ na charakterystyki tarcia i zużycia powierzchni z powodu zmian właściwości mechanicznych, chemicznych i cieplnych powierzchni trących.

3.1.3 Mikro- i nanotribologia - zjawisko tarcia w skali atomowej

Nawet w tak skrótowej prezentacji zagadnień związanych z tarciem nie może zabraknąć informacji o bardzo prężnie rozwijających się dziedzinach tej nauki, jakimi są mikro, a w szczególności nanotribologia. Badają one procesy tarcia i zużycia na poziomie mikroskopowym i atomowym, podczas, gdy klasyczna tribologia i reologia zajmują się ciałami o dużych objętościach traktowanymi jako ośrodki ciągłe. Rozwój badań na poziomie atomowym nastąpił dzięki postępom w dziedzinie fizyki powierzchni, które datują się od lat