4281541234

Bogumiła Kuźniaka, Albrecht Ziller, Materiałoznawstwo Opracowanie zwarte, tylko do użytku studentów kierunku MiBM, Politechniki Wrocławskiej

Jej doświadczalną weryfikację dla stopu Fe-C o małej zawartości węgla przedstawiono na rys. 4-19.

Wielkość ziarna d [ąm]

Rys. 4-19. Wpływ wielkości ziarna na granicę plastyczności i temperaturę przejścia w stan kruchy stali zawierającej 0,1% C [3]

Rozdrobnienie ziaren powoduje nie tylko wzrost granicy plastyczności metali, ale

również podwyższenie udarności oraz obniżenie temperatury progu kruchości (rys. 4-

20), dlatego jest to najczęściej stosowana metoda umacniania metali i ich stopów.

Rozdrobnienie ziaren w stopach technicznych uzyskuje się różnymi metodami:

•    W przypadku odlewów - poprzez szybkie chłodzenie lub modyfikowanie. Modyfikowanie polega na wprowadzeniu do stopionego stopu niewielkich ilości nierozpuszczalnych i trudnotopliwych substancji (tlenków, azotków, itp.), które tak zmieniają przebieg krzepnięcia (stanowią zarodki krzepnięcia), że odlew ma strukturę drobnoziarnistą;

•    W przypadku odlewów oraz wyrobów przerabianych plastycznie, przeznaczonych do obróbki cieplnej - poprzez hamowanie migracji (rozrostu ziaren) w czasie nagrzewania materiałów oraz odpowiednio szybkie chłodzenie;

•    W przypadku metali czystych i stopów jednofazowych nadających się do przeróbki plastycznej na zimno - poprzez odkształcanie plastyczne na zimno i następne wyżarzanie powodujące odnowienie (rekrystalizację) struktury. Ziarna zrekrysta-lizowanej struktury są tym mniejsze, im większy był stopień odkształcenia plastycznego materiału przed wyżarzaniem.