4281541237

Bogumiła Kuźniaka, Albrecht Ziller, Materiałoznawstwo Opracowanie zwarte, tylko do użytku studentów kierunku MiBM, Politechniki Wrocławskiej

tości właściwej. Na przykład żelazo Fe-y ma o 3% większą gęstość od żelaza Fe-a i odpowiednio większą objętość właściwą.

Struktury Al i A3 są zbudowane z warstw atomowych o najgęstszym wypełnieniu atomami. Na rysunku 4-4 pokazano taką warstwę dla struktury Al; w strukturze A3 warstwę najgęściej upakowaną stanowi podstawa komórki elementarnej (tzw. płaszczyzna bazalna) pokazanej na rysunku 4-3.

warstwa atomowa o zwartym wypełnieniu

Rys. 4-4. Rozmieszczenie atomów w strukturze A1; zaznaczono komórkę elementarną oraz warstwę o zwartym wypełnieniu atomami

Obie struktury charakteryzuje wysoki stopień wypełnienia przestrzeni równy 74% ale tylko struktura Al wyróżnia się wysokim stopniem symetrii. Ma to duży wpływ na wysoką podatność metali o takich strukturach na odkształcanie plastyczne. Odkształcenie plastyczne metali jest wynikiem tego, że pod wpływem naprężeń następują w ich strukturze przesunięcia (zwane poślizgami) jednych warstw atomowych względem drugich (rys. 4-5).

a)

b)

Rys. 4-5. Mechanizm odkształcenia plastycznego przez poślizg płaszczyzn atomowych: a) łatwiejszy gdy płaszczyzny są gęsto upakowane; b) trudniejszy, gdy płaszczyzny są słabiej wypełnione atomami

Poślizg ten zachodzi najłatwiej na płaszczyznach i w kierunkach o najgęstszym wypełnieniu atomami (rys. 4-4). Im ciaśniej atomy poszczególnych płaszczyzn są upa-