4442198436

rolnej swój status, stali się właścicielami kilkuhektarowych działek, powiększyła się grupa pracowników umysłowych oraz fizycznych (robotników) w przemyśle ciężkim i wydobywczym. Zachęcone przez władze kobiety podjęły na masową skalę pracę zawodową: w szkolnictwie, handlu, służbie zdrowia i w kulturze (biblioteki, domy kultury, kolportaż prasy, księgarnie). Ta masowa feminizacja, zwłaszcza w szkolnictwie i służbie zdrowia, ale też w bibliotekach, miała rozmaite skutki. Wśród nich jako najważniejsze wypada wymienić w porównaniu z mężczyznami: dysproporcje w zarobkach, awansach, czasie pracy i innych. Do negatywów wypada zaliczyć niewielki udział kobiet w życiu publicznym, w instytucjach obieralnych, w Sejmie, Senacie, samorządach. Dla bibliotek publicznych dążenia kobiet do uzyskania równego statusu z mężczyznami jest ważne, ponieważ w porównaniu z nimi są one lepiej wykształcone, więcej czytają, są widoczne w środowisku lokalnym, wnosząc do niego wiele ciekawych inicjatyw dotyczących pracy z dziećmi, ludźmi starszymi, rodzinami dotkniętymi losem, rodzinami ubogimi i wielodzietnymi.

Mimo różnych perturbacji, do zmian modernizacyjnych począwszy od lat osiemdziesiątych parły już inne niż w 1945 r. grupy społeczne. W 1980/1981 r. to nie chłopstwo, ale wywodząca się ze wsi klasa rolnicza formułowała rozbudzone aspiracje, kwestionowała nierówności społeczne, wytykała niesprawiedliwości i doznane krzywdy. Chodziło o godne życie, o zasadę równości szans w dostępie do dóbr materialnych, poszerzenie obszaru wolności osobistej, swobód i uprawnień obywatelskich. Dziesięć milionów członków „Solidarności” i sprawni organizacyjnie przywódcy, którzy stanęli na czele NSZZ, przygotowali grunt pod przyszłe zmiany rewolucyjne, które dokonały się w 1989 r. Stan wojenny w 1981 r. tylko na krótko dążenia te osłabił i przesunął w czasie.

Rok 1989 był drugą po 1945 r. zmianą ustrojową, która przyniosła zasadnicze przyspieszenie we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Jako najważniejsze wypada wymienić: wprowadzenie demokratycznych struktur państwa, dostosowanie gospodarki do wolnego rynku, zniesienie cenzury, wolność słowa, publikacji i twórczości artystycznej oraz swobodę poruszania się po świecie. Duże znacze-

14