4442198862

górskiego, przeprowadzony w 1911 r. dla wykazania, że strefa motoryczna w korze mózgowej psa jest w pewnej swej części mózgowym biegunem analizatora ruchowego, był pierwszą próbą doświadczalnego wniknięcia w mechanizm tych reakcji. Dokładniej jednak zajął się Pawłów tym problemem dopiero w 1930 r., jak się zdaje, pod wpływem doświadczeń Konorskiego i Millera przeprowadzonych przez nich najpierw w Warszawie, a potem kontynuowanych w jednej z pracowni Pawłowa. Konorski i Miller zmienili i rozwinęli technikę zastosowaną przez Krasnogorskiego, a w rezultacie stwierdzili, że jeśli bierny ruch kończyny psa, np. zginanie mu nogi, łączyć stale z jakimś obojętnym bodźcem zewnętrznym, a tę kombinację systematycznie wzmacniać pokarmem, to u zwierzęcia powstaje nic tylko — jak w doświadczeniu Krasnogorskiego — ślinowy odruch warunkowy na bierny ruch nogi jako na propriocep-tywny sygnał pokarmowy, ale po pewnym czasie pies na dany bodziec zewnętrzny zaczyna aktywnie podnosić nogę. Można by powiedzieć, że w tych doświadczeniach eksperymentatorzy demonstrowali zwierzęciu ruch, który stanowił pewien swoisty sposób zdobywania pokarmu w danych warunkach eksperymentalnych. Fakt, że zwierzę przyswoiło sobie ten ruch, że nauczyło się go aktywnie wykonywać, dowodzi, iż zorientowało się ono w jego znaczeniu, jako dostosowanego do sytuacji sposobu realizowania tendencji pokarmowej. Ponadto zaś z eksperymentów tych wynika, że bodziec zewnętrzny, stale łączony z ruchem nogi, stał się wskaźnikiem działania, tzn. „pokazywał” zwierzęciu, że aby dostać jeść należy podnieść nogę. Innymi słowy, mamy tu do czynienia z prostym, laboratoryjnym przykładem „czynnej” orientacji w otoczeniu, tj. orientacji zarówno w wartości oczekującego zwierzę pokarmowego bodźca bezwarunkowego, jak też i w działaniu, stanowiącym sposób uzyskiwania tej wartości w danej sytuacji.

Na podstawie doświadczeń Konorskiego i Millera oraz sprawdzających badań Skipina, Piętrowej, Podkopajewa i innych (por. Majorow, str. 236n), Pawłów przedstawił pewną koncepcję mechanizmu ruchów nabytych, rozwiniętą najobszerniej w artykule pt. Fizjologiczny mechanizm tzw. ruchów dowolnych

175