456719657

jej literackie adapt.icjc. przypomina onn partię s/acliów i rządzi się regularni walki. w której formy są / góry ustalone.

Bohiterka sentymentalnego romansu natomiast wkracza w świat zupełnie nieprzewidywalny Spotykamy się tu często z. ambi walcncją lub zask.ikuj.icq zmianą psychiki postaci, z jej celową dwoistością, ukazującą rozdżwiek między zewnętrznym. behawioralnym obrazem zachowali a prawdziwym charakterem postaci Tc napie zmiany odniesień między ludzkich są bodaj najważniejszym czynnikiem budującym napięcie fabularne. Szczególnie częstymi typami postaci będą więc fałszywy przyjaciel, osoba, która pod pozorami zyc/Ji-w ości skry w a /achów arna nieprzy jazne, oraz jego anty teza: zamaskowany sojusznik, z pozom oschły i niechętny, a w gruncie rzeczy życzliwy. Linię fabularną ulwom znaczą również, gwałtowne przełomy uczuciowe: sojusznicy zmieniają się w nieprzejednanych wrogów, antagoniści stają się kochankami dramatyczny konflikt dzieli nierozłącznych przyjaciół (Buyno-Arctowa. Koledzy. Mcadc. W świtcie dziewcząt). Stopniowe rozszyfrowanie kodów interakcyjnych. odkrywanie prawdziwy ch intencji osłonięty ch warstwą pozorów to droga, w której czytelnik towarzyszy bohaterowi, często wyprzedzając go w domysłach i podejrzeniach. podchwytując przesłanki, które umiejętnie podsuwa mu autor Podobiuc też czytelnik wcześniej od bołtaleia odkrywa, że pod w arstwą surowości czy pozornego egoizmu ukrywa się dobroć i czułe serce (Mary la z Am z Zielonego Wzgórza L.M. Montgomery. oschła i rygorystyczna ciotka /.Rebeki ze Słonecznego Potoku K. Douglas Wiggin czy stan lord Faunderoy / Małego lorda F.H Burnett). Tragedie pomyłek i nieporozumień, fałszywe pozory, niesłuszne podejrzenia są również żywiołem takiej powieści, spokrew mając ją raczej z Dumasowskun romansem czy melodramatem scenicznym niźli baSmą tmw struto

Powieści te. a przynajmniej niektóre z nich. sięgają do najprostszych mechanizmów psychiki ludzkiej, tijawniając przyczyny i skutki jej dwoistości czy niekonsekwencji. pozwalając je nic tylko rozszyfrować, lecz i przezwyciężyć.

Jeśli więc baśń nazwiemy abecadłem uczuć, powieść sentymentalna jest swoistym, może uproszczonym prezentowaniem szyfru uczuć; pokazuje, że nic zawsze ich wyraz zewnętrzny odpowiada treści wewnętrznej, a także że emocje nic są w sposób trwały przy pisane do postaci, że uczucia można posiadać i utracić, n także odzyskać czy /.należę.

Przesłanie powieści sentymentalnej jest w pew nym sensie komplementarne do przesłania baśni, a przynajmniej większości z nich. Jeżeli baśń jest zazwyczaj pochwalą dzielności, przedsiębiorczości, odwagi, bezkompromisowego dążenia do celu. a jej bohater często nic przebiera w środkach doń prowadzących, to bohaterka powieści reprezentuje zupełnie inny zestaw cech Przeciwstaw ta ona światu swą dobroć, czułość, łagodność i bezbronność, słodycz charakteru i zdolność do miłości, skłonność do marzeń i bujną imaginację, a zatem ..cnoty miękkie", stanowiąc jakby żeński odpowiednik bohatera baśni. Spotykamy wprawdzie baśnie o pierwiastku kobiecym, jak Żelazne trzewiczki czy Dzikie łabędzie, ale jest ich zdecydow ana mniejszość Jeśli zaś chodzi o różne szalone i dzikie „chłopczyce”, mc sposób mc zauważyć, że to również tylko jedna z fonu kamuflażu, by tym efektowniej wypadło przejście do roli kobiecej, z chwilą gdy bohaterkę ogrzeje płomień miłości

Również bowiem i walki romansowe budowane są często według szyfm fałszywej roli. złego zrozumienia intencji czy w ogóle mylnego odczytywania sygnałów partnera Wspomniana wyżej Panienka r okienka stosuje zaczerpnięte Z ludowej ballady rozwiązanie, w który m brat okazuje się kochankiem, a kochanek bratem, gd/tc indziej zaś dokuczliwy adw ersarz i utmpiony przeciw tuk przedzierzga się w amanta (Ania i Gilbert Helenka Orccka i Andrzej Radlicz), szacowny zaś opiekun-wujaszek okazuje się atmkcyjnym kandydatem do ręki (Tajemniczy opiekun Jean Webster).

Tragiczne losy boluterck. wyolbrzymiony obraz ich cierpień i niezasłużonych upokorzeń odpow iada, nic tyle może w dosłow nym, co w metaforycznym sensie, własnym. podświadomym wyobrażeniom czytelniczek o sobie samych, a nadwrażliwość. przesadne przeżywanie emocji — zwłaszcza negatywnych, odrzucenia. niesprawiedliwości, nieznośnego skrępowania zakazami — szczególnie dobrze prcdysty nują czytelniczki do wczuwania się w rolę strąconych z piedestału księżniczek

Ich głębi uczuć i „otchłani rozpaczy” oczy w iście iuc są w stanie zrozumieć oschłe i zimne opiekunki, stojące na straży sił interesu i pr/yziemności dnia powszedniego, jak owa pani Mmchm z. Malej ksupmczki. która byki „wysoka, posępna i brzydka. Miała wielkie, zimne, rybie oczy i szeroki, zimny, rybi uśmiech"¹.

Tajemną bronią uciśnionej bohaterki jest jej bogata mny słowość. zdolność do upiększania rzeczywistości wytworami własnej fantazji Sara Crcwc, Ania z. Zielonego Wzgórza. Pollyarma. podobnie jak Gciuusia z Opium w rosoU Musicrow icz, są urodzonymi mitomankami. co jest charaktery sty czne dla psy chiki wielu dziewcząt.

Jedny m z. aspektów dziewczęcej mitomanii jest zjawisko zwane w psy choanalizie „romansem rodzinnym" dorastającego dziecka:

„Są to fantazje czy marzenia na jawie, z Których wyobrażeniowego charakteru dziecko po części zdaje sobie sprawę; zarazem jednak częściowo w nic wierzy Krążą one w okół wyobrażenia, że rodzice nic są prawdziwy nu rodzicami, że jest się dzieckiem jakiejś znacznej osobistości i ż.c z powodu zbiegu niepomyślnych wypadków musi się żyć z osobami, które udają prawdziwych rodziców (...). Dziecko marzy z utęsknieniem, że pewnego dnia pojawi się prawdziwy ojciec czy prawdziwa matka, przypadkiem lub dzięki um>sinym staraniom, i że wówczas odzyska ono swe uprzy w ilejowanc miejsce i żyć będ/ic odtąd szczęśliwie"².

67

1

   F H. humett. Kin!a kiifiHiakti Wenzawa 1994*. 10.

2

   S. Freud Wk Femfy Romance oflheSturotic. Cyt za U. Uellelbcim. CteJowne i px}*eten>-. op. ciii. 141.