4597125480

82 Byd. Biul. Wet. 4(4), 1994

demiologicziie. Występuje prawie na całym świecie z wyjątkiem krajów, które dzięki swemu geograficznemu położeniu mają możliwość izolacji.

Występowanie tej choroby uwarunkowane jest czynnikami ekologicznymi i związane jest z biologią i etologią zwierząt wolno żyjących, uważanych za rezerwuar zarazka.

W okresie międzywojennym i w czasie drugiej wojny światowej wścieklizna dotyczyła przede wszy stkim psów, a u zwierząt wolno żyjących występowała sporadycznie. Wprowadzenie szczepień psów pozwoliło na opanowanie problemu wścieklizny do czasu, zanim nie zaczęła się szerzyć u zwierząt dziko żyjących, a zwłaszcza u lisów.

Pojawienie się wścieklizny u zwierząt dziko żyjących, a przede wszystkim u lisów, doprowadziło także do wzrostu liczby zachorowań zwierząt domowych, zwłaszcza u kotów', a także bydła, gdyż wściekle lisy atakują je na pastwiskach (patrz tab. 1 i ryc. 1).

Można zauważyć nieprzerwaną ekspansję wścieklizny u zwierząt wolno żyjących, głównie u lisów, a od niedawna, u nowego gatunku zwierząt dzikich, który pojawił się w obrębie naszego kraju i naszego regionu, a którego rola w łańcuchu epizootycznym wścieklizny stale rośnie - mianowicie u jenota.

W latach 30. i 40. naszego stulecia, celem wzbogacenia lokalnej fauny, tysiące jenotów' przesiedlono ze wschodnich rejonów ZSRR do regionów europejskich i azjatyckich. Zwierzęta te adaptowały się do nowych worunków i na drodze normalnej migracji zaczęły zasiedlać nowe przestrzenie. W Polsce obecność jenota stwierdza się już na całym terytorium.

Występowanie, przebieg i rozprzestrzenienie się wścieklizny u zwierząt wolno żyjących w' danym środowisku zależy od wielu czynników', takich jak WTażliwość na zakażenia, liczebność populacji, biologia i etologią zwierzęcia, a także warunki ekologiczne.

Wścieklizna lisów i jenotów ma charakter sezonowy w skali roku (ryc. 2) oraz cykliczny (ryc. 1). Cykliczność pojawiania się epizootii nie jest regularna (ryc. 1). Również wielkość epizootii może być różna.

Ryc. 1. Udział zwierząt wolnozyjacych i domowych w ogólnych liczbach stwierdzanych przypadków

wścieklizny

Liczba przypadków

Ryc. 2. Sezonowość występowania wścieklizny u jenota i lisa w skali roku

Liczba przypadków

Sezonowy charakter wścieklizny lisów i jenotów w woj. bydgoskim, toruńskim i włocławskim przedstawia ryc. 2. Pierwszy szczyt występowania wścieklizny u lisów wiąże się z okresem nii u tego gatunku zwierząt. Dochodzi wówczas do częstszego kon-

Tab. 1. Liczba przypadków w'ścieklizny u zwierząt domowych i wolno żyjących w latach 1981-1993.

Rok	Domowe				Dzikie
	Pies	Kot	Bydło	Ogółem	Lis	Jenot	Borsuk	Sama	Inne	Ogółem	Razem
1981	1	3	5	9	2	3	1	0	0	6	15
1982	3	3	10	16	4	0	0	0	0	4	20
1983	5	5	24	34	35	4	2	1	1	43	77
1984	16	14	13	43	79	4	4	4	5	96	139
1985	6	8	15	29	46	6	1	1	2	56	85
1986	4	8	8	20	34	4	o	0	2	42	62
1987	7	7	12	26	52	6	3	0	4	65	91
1988	6	5	17	28	41	17	2	7	1	68	96
1989	12	19	36	67	110	24	4	6	7	151	218
1990	10	18	31	59	129	17	3	7	3	159	218
1991	9	13	35	57	95	26	0	5	6	132	189
1992	2	7	23	32	108	27	0	2	9	146	178
1993	6	9	35	50	96	OO	1	1	5	125	175