4631369717

GENEROWANIE WODORKÓW DLA OZNACZEŃ METALOIDÓW 1167

WPROWADZENIE

Rozwój biochemii i toksykologii, rozszerzenie wiedzy o metabolizmie i ewentualnych toksycznych skutkach wywołanych przez niebezpieczne substancje, jak i zanieczyszczenia wtórne powstające w środowisku; stawia przed chemią analityczną nowe, trudne zadanie. Z jednej strony wymagane jest oznaczanie coraz niższych stężeń, co jest konieczne dla stwierdzenia przemian w organizmie, kumulacji czy ewentualnej szkodliwości, z drugiej strony znajomość procesów metabolizmu oraz efektów toksyczności często powoduje ustalanie nowych normatywów zmniejszających dopuszczalne zawartości pierwiastków w środowisku: powietrzu, wodzie, glebie, żywności itp., a w związku z tym konieczność monitoringu na coraz niższym poziomie stężeń. Stąd tendencja do opracowywania nowych, bardziej czułych metod analitycznych o coraz niższych granicach wykrywalności, umożliwiających przy tym analizowanie próbek środowiskowych (ekoanalityka). Z kolei rozwój metod analitycznych umożliwia coraz bardziej szczegółowe badania biochemiczne, toksykologiczne, kliniczne i farmaceutyczne oprócz badań fizjologicznych i cytologicznych. Coraz większe zainteresowanie budzi oznaczanie nie całkowitej zawartości pierwiastków lecz zawartości poszczególnych form, w jakich pierwiastek występuje w badanej próbce, różniących toksycznością i często pełniących odmienne role fizjologiczne. W pracy przedstawiono dynamicznie rozwijającą się technikę generowania wodorków, początkowo tylko technikę separacji oznaczanego pierwiastka i wprowadzania go do układu spektrometiycznego (AAS, AFS, ICP, MIP) a obecnie również pozwalającą na znaczące obniżenie granicy wykrywalności, prowadzenie analizy specjacyjncj w tym również w układach łączonych. W oparciu o kilka znaczących monografii, kilkanaście artykułów przeglądowych (w tym blisko 10 artykułów przeglądowych autora niniejszej pracy) zawierających kilkaset odwołań literaturowych oraz kilkadziesiąt oryginalnych prac badawczych powstałych w ostatnich 10 latach, przedstawiono tendencje obserwowane w pracach analitycznych z wykorzystaniem techniki generowania wodorków.

TECHNIKA GENEROWANIA WODORKOW

W analizach próbek środowiskowych metodami spektrometrycznymi zaznaczają się silne intcrfcrującc wpływy matrycy, trudnej do usunięcia dla oznaczeń pierwiastków lotnych, tym samym pogarsza się precyzja i dokładność otrzymywanych wyników [1—3]. Techniką pozwalającą wyeliminować te trudności stała się technika generowania lotnych wodorków przy redukcji silnym reduktorem (Zn/H⁺, Mg/Ti³⁺/H⁺, Al/H\ SnCl₂, NaBH₄).

Jako pierwszy technikę generowania wodorków zaproponował Holak (1969) [4], który w celu oznaczenia arsenu wykorzystał metodę Marsha do generowania arsenowodoru w połączeniu z atomową spektrometrią absorpcyjną. Metoda ta pozwoliła na znaczne obniżenie granicy wykrywalności oraz na wyeliminowanie wielu