4631369933

1 UJU

Synteza diazeniodioli stanowi jeden z nielicznych przykładów, w których NO jest akceptorem pary elektronowej. Nuklcofilcm zwykle jest amina (pierwszo-, dru-gorzędowa lub poliamina). W przypadku gdy nuklcofilcm jest poliamina reakcja przebiega z utworzeniem soli wewnątrzcząslcczkowcj, powstaje jon obojnaczy. Tłumaczyć to można protonowaniem jednej z grup diaminowych, stanowiącej kation soli [105],

Z danych doświadczalnych wynika, że w roztworze wodnym diazeniodiolc ulegają samorzutnej dysocjacji; następuje regeneracja tlenku azotu i wolnego związku nukleofilowego (równanie 30).

X-[N (O) NO] ->X t* 2NO    (30)

Na rozkład diazeniodioli szczególnie istotny wpływ ma pil. W badaniach porównawczych zaobserwowano, że przy wartościach pl 1 > 9 proces zachodzi powoli, przy pH obojętnym z umiarkowaną szybkością i niemal natychmiast przy pi I < 5. Na tej podstawie można stwierdzić, że dla uwolnienia tlenku azotu wymagana jest reakcja protonowaniado odpowiedniej pochodnej o budowie: X [N (O) NOJII. Reakcja zachodzi zgodnie z równaniem kinetycznym pierwszego rzędu dostarczając 2 mole NO z 1 mola diazcniodiolu (zwykle przy pH mniejszym od 7,4) 1104, 106J.

PROLEKI DlAZKNłODIOI.I

Ri	O > 73
N-	-N ^XN— O
R

O-nlkilowuny iliu/.emadiol

Z punktu widzenia działania farmakologicznego spontaniczny, pierwszorzędo-wy rozkład diazeniodioli może być niekorzystny. Dlatego też szczególną uwagę poświęcono prolckom, których działanie ujawnia się dopiero po ich zmetabolizo-waniu przez enzym w tkance docelowej. Współpraca badawcza doprowadziła do istotnych wyników praktycznych. Stwierdzono, że O-alkilowanie drugorzędowych amin diazeniodioli pozwala na uzyskanie pochodnych o znacznie większej trwałości [107]. Skłoniło to do przebadania alkilo podstawionych halogenków, estrów siarczanowych i cyklicznych eterów (epoksydów). Wyniki badań wykazały, że powstające produkty są wybitnie odporne na hydrolizę. Równocześnie stwierdzono, że O-alkilowanic diazeniodioli zawierających fotolabilne ugrupowanie (np. ÓJ-ni-trobenzyl) może prowadzić do ich rozkładu pod wpływem promieni UV. Istnieje wówczas konieczność modyfikacji reszty nitrobcnzylowcj. Takie postępowanie może mieć duże znaczenie praktyczne dla syntezy donorów NO aktywowanych fotoli-